Probleme shfaqen sapo injorant?t dhe idiot?t fillojn? t? organizohen

Nj? individ q? nuk di t? lexoj? nuk ndryshon aspak nga nj? njeri q? nuk di t? lexoj? dhe n? nj? shoq?ri q? synon integrimin dhe zhvillimin fillimi i organizimit t? injorant?ve dhe idiot?ve sjell pasoja t? thella dhe afatgjata. Kjo sepse grupet e mbyllura vicioze t? injorant?ve dhe idiot?ve q? kan? n? kok? mendime fikse p?r t? cilat luftojn? t?r? jet?n e tyre dhe u qendrojn? besnik? besimeve t? tyre (q? jan? t? pav?rteta dhe t? pasakta), at?here problemet shoq?rore dhe ekonomike shfaqen duksh?m dhe p?rkeq?sohen edhe m? shum?.

Injoranca, nj? dukuri n? zgjerim koh?t e fundit, si pasoj? e analfabetizimit dhe alfabetizmit funksional, ka t? b?j? me munges?n e njohurive t? mjaftueshme dhe t? informacionit t? nevojsh?m p?r t? marr? vendime, q? n? k?t? mjedis nuk jan? t? duhurat. P?rtej k?saj, ajo q? ?sht? edhe m? e frikshme, ?sht? fakti se injorant?t dhe idiot?t kan? nj? besim dhe nj? siguri n? vetvehte, duke mos marr? parasysh faktet dhe informacionin e vlefsh?m. N? k?t? gjendje, k?ta persona q? e mbajn? vehten me besim dhe q? ndihen t? sigurt (n? pasigurin? e tyre), ka m? shum? gjasa q? k?ta t? mos marrin parasysh alternativat dhe informacionin real dhe q? mund t? paraqitet rishtazi sipas situatave q? krijohen n? ?do fush? t? jet?s. Kjo dukuri, e quajtur “siguria e rreme”, sjell d?me t? shumta n? koh?n kur informacionet e pasakta qarkullojn? me shpejt?si t? madhe.

Sipas Kahneman (2011), “Siguria e rreme ?sht? nj? dukuri q? shpesh i ndihmon individ?t t? krijojn? iluzionin se jan? t? informuar, edhe kur informacioni q? kan? ?sht? i pamjaftuesh?m ose i gabuar”. Kjo i ?on individ?t n? marrjen e vendimeve duke mb?shtetur mendime t? pasakta, q? n? fund t? fundit mund t? degjenerojn? n? besime t? rrezikshme jo vet?m p?r k?ta individ?, por edhe p?r masat e njer?zve q? i ndjekin ata. P?r shembull, teorit? e vaksinimit, teorit? e ndryshimeve klimatike, teorit? e konspiracionit, etj, p?r t? cilat individ?t krijojn? besime dhe mendime t? ndryshme pa u bazuar n? shkenc?, sjellin iden? se ?do injorant apo idiot mund t? b?het ekspert n? k?to fusha, q? n? fakt k?rkojn? aplikimin e shkenc?s n? nxjerrjen e rezultateve dhe marrjen e vendimeve.

Kur k?ta individ?, q? tashm? b?hen ekspert? n? ?do gj?, bashkohen, ata form?soj? mendime dhe ide t? pasakta, edhe pse vet? jan? t? bindur n? to. Dukuria e krijimit t? k?tyre grupeve, q? jan? grupe t? mbyllura t? mendimit, ku informacioni ndahet fillimisht vet?m midis an?tar?ve, p?r t? krijuar drejtimin e ??shtjes dhe m? pas informacioni dhe drejtimi i ??shtjes u shp?rndahen t? tjer?ve pran? tyre, q? jan? mb?shtet?sit e tyre, sjell krjimin e masave q? operojn? mbi baz?n e besimit t? pabazuar n? fakte. N? kushtet kur dominon shumica analfabete dhe alfabete funksionale, shumica nuk ?sht? e prirur q? t? b?j? filtrimin e informacionit dhe marrjes s? vendimit, por qorrazi mb?shtet bindjuet ekzistuese t? drejtuesve injorant? dhe idiot?, bindje q? mund t? degjenerojn? edhe n? ideologji.

Sipas Sunstein (2001), “Grupet e mbyllura mund t? krijojn? nj? atmosfer? ku informacionet dhe ideologjit? p?rforcohen, pa pasur mund?si p?r t'u sfiduar nga t? tjer?. Ky lloj grupi kontribuon n? polarizim dhe rrit tensionet shoq?rore.” ?sht? e dukshme se ka polarizim midis grupeve t? bashkuara t? injorant?ve dhe idiot?ve me pjes?n tjet?r t? popullsis?, q? edhe pse e shkolluar dhe e kupton gjendjen, nuk ka fuqi t? nd?rmarr? aksione p?r t? ndryshuar gjendjen. Ky polarizim p?rkeq?son marr?dh?niet midis grupeve t? ndryshme t? popullsis? dhe minon aksionet dhe p?rpjekjet p?r t? dh?n? zgjidhje konstruktive p?r problemet q? injorant?t dhe idiot?t kan? sjell?. K?tu ja vlen t? ndalemi pak te miti i “ushtar?ve t? s? v?rtet?s”, q? jan? ata individ? q? besojn? se ata dhe vet?m ata kan? t? drejt?n q? t? zot?rojn? t? drejt?n absolute, q? i b?n ata t? shnd?rrohen n? monstra q? nuk jan? t? mendjehapur p?r mund?si t? tjera, gj? q? d?mton dinamizmin e jet?s.

Nj? nga dukurit? m? t? rrezikshme t? bashkimit t? mendimeve t? gabuara dhe polarizimit t? tyre ?sht? pengimi i mund?sive q? njer?zit t? angazhohen dhe bashkohen p?r t? dh?n? zgjidhje t? sh?ndetshme. Kjo sepse kur individ?t bashkohen rreth ideve, besimeve dhe mendimeve t? pasakta dhe t? pasigurta, ata tentojn? q? t? jen? t? palogjiksh?m dhe m? e keqja t? mos pajtohen me mendimet e tjera t? ndryshme. Si rezultat, synimet dhe tentativat p?r t? arritur marr?veshje p?r ??shtje t? r?nd?sishme politike, ekonomike, shoq?rore, ligjore, etj, n? m? t? shumt?n e rasteve d?shtojn? me sukses t? plot?.

Sipas Putnam (2000), “Nj? shoq?ri e polarizuar, ku individ?t mbesin t? mbyllur n? grupet e tyre dhe nuk jan? t? gatsh?m t? d?gjojn? mendimet e t? tjer?ve, ?sht? nj? shoq?ri q? vuan nga nj? munges? e r?nd?sishme e kohezionit social. Kjo ndikon negativisht n? mund?sit? p?r t? arritur nj? bashk?punim t? q?ndruesh?m dhe t? efektsh?m.” Dhe kjo, n? fund t? fundit sjell pasiguri politike, q? p?rkthehet n? paaft?sin? dhe pamund?sin? e individ?ve q? t? funksionojn? si nj? shoq?ri e unifikuar, p?r t? kap?rcyer sfidat e p?rbashk?ta dhe n? fund t? fundit p?r t? krijuar konceptin real t? kombit dhe komb?sis?.

Nj? nga m?nyrat m? t? mira p?r t? luftuar injoranc?n dhe pasojat e saj ?sht? edukimi cil?sor p?r t? gjith? dhe cil?sia e informacionit, q? duhet t? jet? i sakt? dhe i besuesh?m. Vet?m me an? t? edukimit dhe informacionit real, mund t? luftohen besimet e pasakta dhe t? pasigurta dhe mund t? nxiten e mb?shteten individ?t q? t? zhvillojn? aft?sit? e mendimit kritik p?r t? marr? vendime t? sakta bazuar n? informacion t? besuesh?m dhe real. Sipas Dewey (1938), “Arsimi ?sht? procesi q? mund t? zhvilloj? aft?sin? e individ?ve p?r t? menduar n? m?nyr? kritike dhe p?r t? b?r? vendime t? informuara q? ndihmojn? shoq?rin?.” Pra, arsimimi cil?sor dhe sistemi i besuesh?m i informacionit real mb?shtet t? menduarit n? m?nyr? kritike, jan? dy domene t? forta p?r t? luftuar injoranc?n dhe bashkimin e saj me idiot?sin?, n? m?nyr? q? t? krijojm? nj? mund?si reale p?r nj? shoq?ri t? informuar, t? bashkuar dhe efektive n? luft?n e saj p?r integrim dhe zhvillim.

Literatura

Dewey, J. (1938). Experience and education. Macmillan.

Kahneman, D. (2011). Thinking, fast and slow. Farrar, Straus and Giroux.

Putnam, R. D. (2000). Bowling alone: The collapse and revival of American community. Simon & Schuster.

Sunstein, C. R. (2001). Republic.com. Princeton University Press.