Làm ch? suy ngh?: Cách ?i?u ch?nh suy ngh? tiêu c?c trong m?i tr??ng làm vi?c

H?y t??ng t??ng: B?n ?ang lái xe ?i làm trong khi tr?i m?a và b?n ??n mu?n. Khi b?n ??n n?i, cu?c h?p nhóm ?? b?t ??u. Sau cu?c h?p, b?n m? email và th?y hai khách hàng ?ang c?n tr? giúp?g?p?và m?t email t? ??ng nghi?p nói r?ng h? s? ??n mu?n?trong d? án??ang cùng th?c hi?n.

N?u b?n c?m th?y?c?ng th?ng khi b?t ??u ngày m?i nh? v?y, ?i?u này c?ng có th? d? dàng khi?n?b?n?có tam tr?ng tiêu c?c t?i n?i làm vi?c.?Chúng s? kéo theo hàng lo?t nh?ng?suy ngh? tiêu c?c vang lên trong ??u b?n.

T?i sao chúng ta có xu h??ng suy ngh? tiêu c?c?

Trong ph?m vi c?m xúc ?a d?ng c?a con ng??i, các nhà khoa h?c ?? ??a c?m xúc c?a chúng ta v? 5 nhóm c? b?n:

• T?n h??ng
• T?c gi?n
• S? h?i
• Chán ghét
• Bu?n b?

Ch? có 1 c?m xúc tích c?c xu?t hi?n trong?5 nhóm?trên. Th?t kh?ng may, nh?ng c?m xúc "kh?ng vui" th??ng kéo theo nh?ng suy ngh? tiêu c?c và ?ay là m?t?c? ch??sinh h?c t? nhiên c?a chúng ta. Nó ???c g?i là “thành ki?n tiêu c?c” (Negativity Bias) và?là ly do?t?i sao con ng??i có xu h??ng suy ngh? bi quan h?n là tích c?c.

M?i con ng??i k? t? th?i?c? x?a???u chú y ??n n?m c?m xúc c? b?n, có l? h? chú y ??n b?n n?ng s? h?i nh?t. L?ng nghe suy ngh? c?a?b?n than?chính là ?i?u ?? giúp t? tiên c?a chúng ta v??t qua nh?ng loài thú d?. N?i s? h?i và nh?ng c?m xúc tiêu c?c khác kích ho?t ph?n ?ng chi?n ??u ho?c b? ch?y, gi?i phóng cortisol và các hóa ch?t khác vào máu,?thúc ??y?chúng ta gi?i quy?t các tình hu?ng b? ?e d?a.

T?i sao chúng ta?l?i có?khuynh h??ng ph?n ?ng theo cách tiêu c?c?t?i n?i làm vi?c?

N?u?t? tiên chúng ta?ch? bi?t ??n vi?c thuy?t trình trong cu?c h?p c?ng ty, h? có th? ?? kh?ng th?y?b???e d?a ??n v?y.?Trong m?i tr??ng làm vi?c hi?n ??i, b?n n?ng và nh?ng hóa ch?t gay c?ng th?ng là ph?n ?ng ???c n?i ti?p?t??t? tiên chúng ta. ?i?u này có th? d?n ??n nh?ng suy ngh? tiêu c?c trong c?ng vi?c.

C?ng vi?c có th? là n?i có nhi?u y?u t? gay c?ng th?ng. Vì v?y, khi làm vi?c, chúng ta d? r?i vào khuynh h??ng tiêu c?c. S? bi quan trong c?ng vi?c có th? xu?t phát t? nhi?u ly do khác nhau và bi?u hi?n theo nh?ng cách khác nhau.

M?t ng??i kh?ng c?m th?y an toàn ???lên ti?ng t?i n?i làm vi?c có th? d?n ??n nh?ng suy ngh? v? ích,?ví d??nh? “dù sao thì c?ng s? kh?ng có ai l?ng nghe t?i”, “T?i s? g?p r?c r?i n?u nói sai” ho?c “nhóm này s? kh?ng bao gi? hòa h?p v?i nhau”. ?i?u này xu?t phát t? s? thi?u an toàn v? m?t tam ly.

Nh?ng ng??i kh?ng c?m th?y t? tin vào k? n?ng ho?c ki?n th?c c?a mình có th? d? dàng r?i vào nh?ng suy ngh? nh? “T?i s? kh?ng bao gi? hoàn thành ???c d? án này” ho?c “T?i s? kh?ng bao gi? hoàn thành ?úng th?i h?n ?ó”. Các nhà qu?n ly và l?nh ??o có th? thi?u t? tin, d?n ??n nh?ng suy ngh? nh? “s? kh?ng ai coi t?i là ng??i l?nh ??o” hay “h? s? kh?ng bao gi? theo t?i”.

Dù chúng ta g?p ph?i lo?i c?ng th?ng nào trong c?ng vi?c, nó ??u có kh? n?ng khi?n chúng ta r?i vào suy ngh? tiêu c?c. Nh?ng n?u chúng ta bi?t nh?ng gì c?n chú y, chúng ta có th? ?i?u ch?nh l?i suy ngh? c?a chúng ta và?chuy?n ??i?theo h??ng tích c?c.

Nh?ng suy ngh? tiêu c?c ???c nh?n di?n?nh? th? nào?

Các nhà tam ly h?c ?? phan lo?i nh?ng suy ngh? tiêu c?c thành nh?ng khu?n m?u d? nh?n bi?t ???c g?i là các “bi?n d?ng?nh?n th?c” (cognitive distortions). Hi?u ???c lo?i suy ngh? mà chúng ta ?ang có là b??c ??u tiên ?? s?p x?p l?i nh?ng suy ngh? ?ó. M?t s? ki?u bi?n d?ng nh?n th?c mà chúng ta th??ng g?p?bao g?m:

• Tr?ng ?en r?ch ròi ("Black and White” Thinking):?Xu h??ng nhìn nh?n các tình hu?ng, con ng??i ho?c tr?i nghi?m ? 2 thái c?c tuy?t ??i, ch? có ?úng - sai, t?t - x?u,?thành c?ng?- th?t b?i,... Nh?ng th?c t? thì có nhi?u khía c?nh ?a chi?u, s? có nh?ng "kho?ng xám" gi?a tr?ng và ?en?(ví d?: “M?c dù m?t ph?n c?a d? án là t?t, nh?ng nhìn chung t?i ?? hoàn toàn th?t b?i.”)
• Quy ch?p (Overgeneralizing): Gán m?t ho?c m?t nhóm tr?i nghi?m h?n ch? cho t?t c? các tr?i nghi?m (ví d?: “T?i bi?t ??ng nghi?p?ghét t?i nên t?i s? kh?ng quan tam n?u?h??m?m c??i v?i t?i.”)
• Quy v? b?n than (Personalizing): V?i d?ng suy ngh? này, chúng ta có xu h??ng?t? trách b?n than?ngay c? v?i nh?ng s? ki?n n?m ngoài t?m ki?m soát (ví d?: “Khách hàng kh?ng bao gi? liên h? l?i v?i t?i, ?i?u ?ó có ngh?a là t?i ?? kh?ng hoàn thành ?úng th?i h?n.”)
• Màng l?c tam trí (Mental Filter): T?p trung vào chi ti?t tiêu c?c trong "m?t bi?n tích c?c" (ví d?: “T?i nh?n ???c m?t ph?n h?i kh?ng t?t, vì v?y ph?n h?i?t?t?mà t?i nh?n ???c tr??c ?ó kh?ng còn quan tr?ng.”)
• ??c suy ngh? (Mind-Reading):?Tin?r?ng b?n bi?t ng??i khác ?ang ngh? gì ho?c c?m th?y gì?mà kh?ng th?c s? xác minh ?i?u ?ó v?i h? (ví d?: “T?i?tin r?ng???ng nghi?p ?ó ghét t?i vì h? kh?ng nói chuy?n v?i t?i.”)
• Suy ngh? th?m kh?c (Catastrophizing): Tin r?ng ?i?u t?i t? nh?t s? x?y ra (ví d?: “S?p c?a t?i ???h?n?m?t cu?c h?p v?i t?i, vì v?y t?i ch?c ch?n s? b? sa th?i.”)
• K?t lu?n v? c?n c? (Jumping to conclusions): ??a ra các gi? ??nh d?a trên r?t ít ho?c kh?ng có b?ng ch?ng xác th?c (ví d?: “Ng??i giám sát c?a t?i ?? kh?ng ??a ra ph?n h?i ngay cho t?i v? d? án, vì v?y ch?c ch?n t?i ?? làm r?t kém.”)

Nh?ng khu?n m?u này có th? "th?m" vào tam trí chúng t?o thành khuynh h??ng t? duy và kìm h?m chúng ta. Khi chúng ta suy ngh? tiêu c?c, chúng ta ít sáng t?o, kém?hi?u?su?t h?n và th?m chí có th? bi?u hi?n các v?n ?? v? s?c kh?e. Suy ngh? tích c?c và thành c?ng có m?i liên h? v?i nhau. Vì v?y, h?y?chú y??? ?i?u ch?nh l?i suy ngh? c?a chúng ta.

Cách ?i?u ch?nh l?i nh?ng suy ngh? tiêu c?c

Khi chúng ta c?m th?y tho?i mái, có r?t ít ly do ?? phan tích suy ngh? c?a mình. Tuy nhiên, nh?ng suy ngh? bi quan ?òi h?i chúng ta ph?i?chú tam?h?n ?? có th? bi?n chúng thành ?i?u gì ?ó h?u ích/tích c?c.

Vi?c ?i?u ch?nh l?i suy ngh? c?a chúng ta kh?ng ph?i là ng?n ch?n s? tiêu c?c x?y ra ngay t? ??u. Nh? ?? ?? c?p ? trên, suy ngh? theo cách này là m?t ph?n b?n ch?t c?a chúng ta. Nh?ng chúng ta có th? h?c cách ?i?u ch?nh l?i nh?ng suy ngh? tiêu c?c c?a mình ?? v??t qua chúng và tr? thành nh?ng ng??i h?nh phúc và t? tin.

M?t cách tuy?t v?i ?? ?i?u ch?nh l?i nh?ng suy ngh? tiêu c?c là th?c hành nh?ng l?i kh?ng ??nh hàng ngày. H?y ngh? v? ?i?u gì ?ó tích c?c mà b?n có th? nói v?i b?n bè ho?c ng??i than. Trao quy?n cho b?n than b?ng l?i nói c?a b?n và th?c s? tin vào chúng. Và h?y nói chúng ? thì hi?n t?i b?i vì vi?c nêu ?i?u gì ?ó v? b?n than b?n nh? m?t s? th?t có th? giúp bi?n ?i?u ?ó thành hi?n th?c. D??i ?ay là m?t s? kh?ng ??nh tích c?c g?i y cho b?n.

??i v?i ng??i ?i làm:

• T?i bi?t mình ?ang làm gì và t?i làm t?t.
• T?i là m?t thành viên có giá tr? trong nhóm c?a t?i.
• T?i có nh?ng y t??ng hay s? mang l?i l?i ích cho c?ng ty.

??i v?i ng??i qu?n ly:

• T?i là m?t hình m?u tích c?c cho ng??i khác.
• T?i ?ang trao quy?n cho nhan viên ?? h? có th? phát huy h?t kh? n?ng c?a mình.
• T?i ?óng góp m?t cách có y ngh?a cho các cu?c h?p c?a chúng ta.

??i v?i nhà l?nh ??o:

• T?i th? hi?n s? m?nh c?a c?ng ty.
• T?i truy?n c?m h?ng cho ng??i khác b?ng l?i nói và hành ??ng c?a mình.
• T?i là m?t nhà l?nh ??o gi?i quan tam ??n nhan viên c?a mình.

Nh?ng kh?ng ??nh thành c?ng này có th??t?o?thái ?? tích c?c h?n trong c?ng vi?c và h?n ch??nh?ng suy ngh? tiêu c?c. N?u b?n mu?n tìm hi?u thêm v? cách làm ch? suy ngh? và c?m xúc c?a mình, t? ?ó làm ch? ???c các m?i quan h? b?n v?ng và t??ng lai c?a b?n than c?ng nh? t? ch?c, h?y tham gia Ch??ng trình Talk phiên b?n gi?i h?n ??u n?m 2024 (31/01 và 28/02/2024): "TAKE COMMAND - TIêN PHONG LàM CH?".