Cap Table: Hi?u Bi?t Dành Cho Startup Founder

Khi xay d?ng m?t startup, vi?c qu?n ly tài chính và quy?n s? h?u là m?t trong nh?ng y?u t? quan tr?ng nh?t ?? ??m b?o thành c?ng lau dài. Trong ?ó, Capitalization Table hay Cap Table ?óng vai trò c?t l?i. M?t cap table ???c duy trì t?t s? giúp qu?n ly c?u trúc s? h?u, thu hút nhà ??u t? và ??nh h??ng s? phát tri?n c?a startup.

Tim hi?u Khoá T?ng t?c Kh?i nghi?p Founder Institute Vietnam Spring 2025: FI.co/vietnam. Khai gi?ng ??u tháng 12/2024.

Cap Table Là Gì?

Cap Table (B?ng V?n hoá hay B?ng C?u trúc C? ??ng) là m?t b?ng tính ho?c tài li?u cung c?p chi ti?t v? c?u trúc quy?n s? h?u c?a m?t startup. Nó li?t kê nh?ng ai s? h?u c? ph?n trong c?ng ty, bao g?m các founder, nhà ??u t?, nhan viên ???c quy?n mua c? ph?n và các bên liên quan khác. Cap table còn giúp theo d?i các chi ti?t nh? s? l??ng c? ph?n phát hành, t? l? s? h?u, và giá tr? c?a c?ng ty qua th?i gian.

T?i Sao Cap Table Quan Tr?ng ??i V?i Startup?

Cap table r?t quan tr?ng vì m?t s? ly do sau:

R? Ràng V? Quy?n S? H?u:

Cap table cung c?p cái nhìn r? ràng v? ai s? h?u bao nhiêu trong c?ng ty, ?i?u này r?t quan tr?ng ?? ra quy?t ??nh và hi?u r? quy?n l?i c?a t?ng cá nhan.

Quan H? V?i Nhà ??u T?:

Khi huy ??ng v?n, nhà ??u t? s? xem xét k? cap table ?? hi?u r? c?u trúc quy?n s? h?u c?a c?ng ty và ?nh h??ng c?a vi?c pha lo?ng. M?t cap table ???c t? ch?c t?t s? giúp quá trình này d? dàng h?n và t?o ni?m tin cho nhà ??u t?.

??ng L?c Cho Nhan Viên:

N?u startup cung c?p quy?n ch?n c? ph?n (stock options) cho nhan viên, cap table là n?i theo d?i các chi ti?t này. ?i?u này quan tr?ng ?? duy trì s? minh b?ch v?i nhan viên v? ph?n chia s? c?a h? trong thành c?ng c?a c?ng ty.

L?p K? Ho?ch Chi?n L??c:

Khi c?ng ty phát tri?n, cap table giúp h??ng d?n các quy?t ??nh liên quan ??n vi?c pha lo?ng, các vòng g?i v?n t??ng lai và s? phan b? c? ph?n t?ng th?. ?i?u này có th? r?t quan tr?ng ?? duy trì quy?n ki?m soát và l?p k? ho?ch cho vi?c thoái v?n, ch?ng h?n nh? bán l?i ho?c IPO.

Tuan Th? Pháp Lu?t:

Duy trì cap table chính xác giúp b?n tuan th? các yêu c?u pháp ly, tránh các v?n ?? pháp ly ti?m ?n trong t??ng lai.

Cách Xay D?ng Cap Table T? Ban ??u

B?t ??u xay d?ng cap table t? con s? kh?ng có th? gay khó kh?n, nh?ng v?i m?t cách ti?p c?n có h? th?ng, b?n có th? t?o ra m?t cap table m?nh m? và r? ràng ?? phù h?p v?i startup c?a mình. D??i ?ay là các b??c h??ng d?n:

B?t ??u V?i Equity C?a Founder:

B?t ??u b?ng cách li?t kê t?ng s? c? ph?n trong c?ng ty và phan b? c? ph?n cho m?i founder d?a trên th?a thu?n chia s? ?? ??ng y. Ví d?, n?u có hai founder và h? ??ng y v?i t? l? 60/40, h?y phan b? c? ph?n t??ng ?ng.

Thi?t L?p M?t Pool Cho Nhan Viên T??ng Lai:

Ngay t? ??u, nên dành ra m?t t? l? ph?n tr?m c? ph?n (th??ng kho?ng 10-20%) cho m?t employee stock option pool (ESOP). Pool này s? ???c s? d?ng ?? t?o ??ng l?c cho các nhan viên t??ng lai mà kh?ng c?n ph?i pha lo?ng c? ph?n c?a founder m?i khi có ng??i m?i.

Xác ??nh Các Lo?i C? Ph?n:

Xác ??nh các lo?i c? ph?n s? có. Th?ng th??ng, startup s? có c? ph?n ph? th?ng (common shares) cho founder và nhan viên, và c? ph?n ?u ??i (preferred shares) cho nhà ??u t?. C? ph?n ?u ??i th??ng ?i kèm v?i các quy?n b? sung, nh? quy?n bi?u quy?t ho?c ?u tiên nh?n c? t?c.

Ghi Nh?n Các Kho?n ??u T? Ban ??u:

N?u có các nhà ??u t? ban ??u, h?y ghi nh?n ?óng góp c?a h? và s? c? ph?n h? nh?n ???c. ??m b?o bao g?m các th?a thu?n liên quan ??n c? ph?n ?u ??i ho?c các ?i?u kho?n ??c bi?t khác.

Tích H?p Convertible Notes Ho?c SAFE Investments:

N?u b?n ?? huy ??ng v?n th?ng qua convertible notes ho?c SAFEs (Simple Agreement for Future Equity), h?y theo d?i nh?ng kho?n này riêng trên cap table. Khi chúng chuy?n ??i thành c? ph?n trong vòng g?i v?n t??ng lai, b?n s? c?p nh?t cap table t??ng ?ng.

Các Giai ?o?n Chính Trong Vi?c Xay D?ng và Duy Trì Cap Table c?a Startup

Khi startup phát tri?n, cap table c?a b?n s? thay ??i. D??i ?ay là các giai ?o?n chính b?n nên l?u y:

Giai ?o?n Seed:

Trong giai ?o?n ??u, cap table th??ng ??n gi?n, ch? có founder và có th? có vài nhà ??u t? ho?c c? v?n ban ??u. ?i?u quan tr?ng là hi?u r? vi?c phan b? ban ??u và thi?t l?p ESOP ?? chu?n b? cho các nhan viên t??ng lai.

Vòng Angel và Pre-Series A:

Khi các nhà ??u t? angel ho?c các qu? ??u t? m?o hi?m giai ?o?n ??u tham gia, h? có th? mang ??n các ?i?u kho?n m?i, nh? quy?n ?u tiên thanh ly (liquidation preferences) ho?c ?i?u kho?n ch?ng pha lo?ng (anti-dilution clauses). B?n c?n theo d?i t? l? s? h?u ?? xem các vòng này ?nh h??ng th? nào ??n c? ph?n c?a founder.

Series A và Các Vòng Ti?p Theo:

??n giai ?o?n Series A, cap table c?a b?n s? bao g?m nhi?u nhà ??u t?, có th? có các lo?i c? ph?n khác nhau và m?t ESOP ?? tinh ch?nh. Theo d?i vi?c pha lo?ng và chu?n b? cho các vòng g?i v?n ti?p theo là r?t quan tr?ng. ? giai ?o?n này, nên s? d?ng ph?n m?m chuyên d?ng ?? qu?n ly cap table, vì s? ph?c t?p có th? v??t quá kh? n?ng c?a b?ng tính ??n gi?n.

Employee Stock Option Plans (ESOP):

??i v?i startup t?o ??ng l?c cho nhan viên b?ng equity, vi?c duy trì ESOP chính xác trong cap table là thi?t y?u. ?i?u này ??m b?o s? minh b?ch và giúp nhan viên hi?u r? quy?n l?i s? h?u c?a mình. B?n c?ng c?n theo d?i l?ch trình quy?n l?i (vesting schedules) và ??m b?o tuan th? các lu?t thu? liên quan.

L?p K? Ho?ch Thoái V?n (M&A ho?c IPO):

Khi l?p k? ho?ch cho vi?c thoái v?n, nh? sáp nh?p, mua l?i, ho?c IPO, cap table c?n ph?n ánh t?t c? các quy?n s? h?u hi?n t?i, tác ??ng pha lo?ng và quy?n chuy?n ??i. Các nhà ??u t? và bên mua ti?m n?ng s? xem xét k? tài li?u này, vì v?y nó c?n chính xác và c?p nh?t.

Best Practices ?? Qu?n Ly Cap Table

S? D?ng Ph?n M?m Qu?n Ly Cap Table:

Khi cap table tr? nên ph?c t?p, h?y xem xét s? d?ng ph?n m?m qu?n ly cap table nh? Carta, Pulley ho?c Qapita. Các n?n t?ng này cung c?p các c?ng c? ?? theo d?i equity, qu?n ly quy?n ch?n c? phi?u cho nhan viên và ??m b?o tuan th? các yêu c?u pháp ly.

C?p Nh?t ??nh K?:

C?p nh?t cap table c?a b?n sau m?i vòng g?i v?n, phát hành c? ph?n m?i ho?c b?t k? thay ??i l?n nào v? quy?n s? h?u. Gi? cho cap table lu?n m?i r?t quan tr?ng cho vi?c báo cáo chính xác và ra quy?t ??nh.

T? V?n V?i Chuyên Gia:

Tham kh?o y ki?n c?a các chuyên gia pháp ly và tài chính ?? ki?m tra cap table ??nh k?, ??c bi?t tr??c các vòng g?i v?n l?n ho?c thoái v?n. H? có th? giúp b?n xác ??nh và gi?i quy?t b?t k? v?n ?? nào tr??c khi chúng tr? nên nghiêm tr?ng.

Tham V?n V?i Founder Institute Vietnam:

Hàng n?m, Founder Institute Vietnam h? tr? và t?ng t?c cho hàng tr?m doanh nghi?p startup, cùng v?i m?ng l??i ho?t ??ng c?a Founder Institute toàn c?u t?i h?n 200 thành ph?, h?n 100 qu?c gia cùng 35.000 mentor, s? giúp cho các founder kh?ng ??n ??c trong b?t k? giai ?o?n nào c?a vòng ??i startup.

Giao Ti?p V?i Các Bên Liên Quan:

??m b?o r?ng các nhà ??u t? và nhan viên ch? ch?t ???c th?ng báo v? các c?p nh?t trên cap table. S? giao ti?p r? ràng s? xay d?ng lòng tin và giúp t?t c? m?i ng??i có cùng m?c tiêu phát tri?n c?a startup.

Cap Table là m?t c?ng c? quan tr?ng ?? qu?n ly quy?n s? h?u và l?p k? ho?ch cho t??ng lai c?a startup. B?ng cách xay d?ng nó m?t cách c?n th?n t? ??u và duy trì chính xác qua t?ng giai ?o?n phát tri?n, b?n có th? ??a ra các quy?t ??nh sáng su?t, thu hút nhà ??u t?, và gi? cho ??i ng? c?a b?n có ??ng l?c.

Tham gia Khoá T?ng t?c Kh?i nghi?p Founder Institute Vietnam Spring 2025: FI.co/vietnam. Khai gi?ng ??u tháng 12/2024.