An Assessment of Syrian Refugees in Türkiye from a National Security Perspective and Its Implications for European Union-Türkiye Relations
Eng
The presence of Syrian refugees in Türkiye is a comprehensive issue that requires in-depth evaluation from a national security perspective, as it significantly influences both Türkiye's internal security dynamics and its relations with the European Union (EU). Following the onset of the Arab Spring in 2010 and the eruption of the civil war in Syria in 2011, Türkiye has hosted millions of refugees from the region. This situation has created notable impacts on the country's demographic, social, economic, and political balances. The analysis of these impacts, particularly in terms of national security, is crucial for understanding the stability and security dynamics in refugee-hosting areas. Additionally, the Syrian refugee crisis has a substantial impact on Türkiye's relations with the EU, shaping the EU's policies towards Türkiye, the support for refugee integration, and common security strategies. Hence, analyzing Türkiye's refugee policies from a national security perspective is vital for understanding both the internal dynamics and the dynamics of Türkiye-EU relations. In this context, the presence of Syrian refugees calls for a multifaceted analysis within the frameworks of national security and international relations. This study will address the disagreements regarding the status of the Syrians and the role of refugees in EU-Türkiye relations, as well as the policies pursued by both entities in relation to common external and security policies. Finally, it will provide an analysis of the national security perspective concerning the role of Syrian refugees in counter-terrorism, border security, and regional security threats resulting from ghettoization.
Dispute on the Status of Syrians
Initially, the Syrian refugees who fled to Türkiye following the outbreak of the civil war in Syria in 2011 were considered "guests" by state officials. However, over time, these individuals have been variously termed "migrants," "refugees," or "asylum seekers" by officials, some academics, and a significant portion of the society, leading to a continuing ambiguity regarding their status. This ambiguity causes confusion in the terminology used to refer to Syrians living in Türkiye. Which of these closely related terms should be used to describe the Syrians in Türkiye? What is their legal status? Clarifying the status of Syrians in Türkiye would not only help in defining the scope of humanitarian services provided to them but also contribute positively towards resolving the terminological confusion. The legal status of refugees is regulated by the 1951 United Nations Geneva Convention. The term "refugee" is first defined in international law in Article 1 of the 1951 Geneva Convention Relating to the Status of Refugees, as amended by the 1967 Protocol. According to this article, a refugee is a person who: “owing to well-founded fear of being persecuted for reasons of race, religion, nationality, membership of a particular social group or political opinion, is outside the country of his nationality and is unable or, owing to such fear, is unwilling to avail himself of the protection of that country; or who, not having a nationality and being outside the country of his former habitual residence as a result of such events, is unable or, owing to such fear, is unwilling to return to it.” The terms "refugee" and "asylum seeker" can often be confused. An asylum seeker is someone who meets the criteria for being a refugee but whose application has not yet been processed by the host country or the UNHCR. In summary, those who apply for asylum are regarded as asylum seekers until their application is completed. Therefore, the status of an asylum seeker is temporary, and if the application is successful, the individual is retroactively granted refugee status. In this context, referring to Syrians in Türkiye as “refugees” is not correct. According to UNHCR data, Türkiye hosts 3.6 million Syrians under "temporary protection" status and has opened its doors to over 370,000 refugees and asylum seekers. The unclear official status of Syrians results in political instability and public discontent and divisions within society. One reason for this division is the differing interpretations of Türkiye's reservations on the 1951 Geneva Convention and the absence of any law or legislation in this area until 2013.
1951 Geneva Convention (Relating to the Status of Refugees)
Türkiye signed the Geneva Convention on August 24, 1951. Türkiye attached a reservation to the Convention, stating that “none of the provisions of the Convention may be interpreted as granting refugees more rights than Turkish nationals in Türkiye possess.” Furthermore, a declaration was made relating to Article 1, limiting the Convention’s applicability to events occurring in Europe. Although Türkiye signed the Convention with reservations, there were no laws or legislation protecting the rights and freedoms of refugees or asylum seekers until 2013. In this regard, the Law on Foreigners and International Protection, published in 2013 and enacted in 2014, aimed to facilitate the legal entry of Syrian asylum seekers into the country. However, subsequent developments, irregularities in implementation, and the broad interpretation of the law's provisions have posed significant threats to border security.
Law on Foreigners and International Protection:
The primary objective of this law is to regulate the procedures and principles regarding the entry into, stay in, and exit from Türkiye of foreigners, and the protection to be provided to those seeking asylum in Türkiye. The main issue with this law is its ambiguity around “foreigners seeking protection.” Does it refer to refugees, asylum seekers, or Syrians under temporary protection, as proposed by Türkiye since 2012? The disagreement over the status of Syrians has not been completely resolved. The inability to fully implement Article 5 (1) of the law, which states that “Entry into and exit from Türkiye shall be through border gates with a valid passport or passport substitute documents,” along with weaknesses or deficiencies in border control, have created potential security threats. Particularly, illegal crossings and illicit activities exploit the shortcomings in border controls. In this context, assessing Syrian refugees from a national security perspective is crucial for understanding the issue.
Assessment of Syrian Refugees from a National Security Perspective
The security dimension of the refugee influx to Türkiye following the Syrian civil war includes various issues such as border security, terrorism, increased regional threats due to ghettoization, and rising crime rates. From a national security standpoint, it encompasses international crises with regional states, border violations, the closure of customs gates, an increase in terrorist attacks, attempts to exploit Syria’s absence of authority by terrorist groups, and incidents of suicide bombings. Addressing these issues with concrete examples will provide a more effective understanding of the matter both nationally and internationally.
Border Security and Counter-terrorism
In the context of national security, terrorist activities along the shared borders with Syria have reached a level threatening Türkiye's border security. Over time, terrorist organizations such as ISIS, PYD, and PKK have established themselves in the region. The clashes between coalition groups and ISIS, as well as the Assad regime’s attacks on civilians near the borders, have necessitated Türkiye to enhance its border security measures. This situation has also escalated the struggle against terrorist organizations like PKK, PYD, and ISIS. Strengthening terrorist groups in these areas have resulted in clashes near the Turkish borders and bomb attacks. Notable terrorist attacks include the 2015 Suru? bombing in ?anl?urfa and the consecutive 2015 and 2016 Ankara bombings, killing around two hundred people in total. In Hatay's Reyhanl? in 2013, terrorist attacks by Syrian Intelligence (Al Muhaberat) resulted in forty-five fatalities. ISIS carried out a terrorist act at a wedding in 2016, leading to the death of fifty-seven people, and another attack on a nightclub in Istanbul in 2017, killing thirty-nine individuals. Kilis suffered numerous rocket attacks by ISIS, leading to a temporary halt in city life, school closures, and business suspensions during periods of intense attacks. From late 2015 onwards, different states intervened in the developments in Syria. Russia and Western countries conducted operations against ISIS in the region, claiming to destroy sites belonging to the terrorist organization. As various states became involved in the Syrian civil war, polarization occurred. These states' airstrikes along Türkiye's southern border, such as the downing of a Turkish aircraft, posed security risks for Türkiye's border security. Another significant incident was the Kobani crisis. Kobani, a Kurdish city in northern Syria, faced ISIS attacks in 2014, prompting a large influx of refugees into Türkiye. This influx heightened border security challenges and irregular migration. The increasing terrorist activities and bombings, resulting in numerous casualties and elevated security risks in residential areas, intensified public opposition toward refugees, leading to their societal exclusion. Media and social platforms featured widespread public criticism against refugees. The developments in border security have also contributed to the deterioration of public order and a rise in crime rates within the country.
Deterioration of Public Order and Increase in Crime Rates
Although there are official statistics from the Ministry of Interior Directorate General of Migration Management and the Turkish Statistical Institute (Tü?K) indicating that the crime rate among Syrian refugees stands at 1.5%, the reliability of these figures is questionable. Surveys conducted regionally on Syrian refugees indicate worrying trends, though the results may vary from region to region. In some provinces and districts, the number of Syrian refugees exceeds that of the local population, leading to ghettoization. A 2018 survey conducted in Istanbul's Zeytinburnu district with 380 Syrians highlighted a tendency among Syrians desiring to settle in Türkiye to avoid reporting crimes to the police. In areas with high concentrations of Syrians, crime rates have reportedly reached up to 30%. An analysis of media reports on Syrian refugees from 2012 to 2019 found that 23% of the news involved injuries and fights, 14.01% were related to fraud, 13.20% to theft and robbery, and 12% to murder. Another potential problem is the increased or imminent security threat to the local populace due to ghettoization.
From 2007 to 2014, there were many terrorist acts committed by groups such as ISIS, the PKK, and the PYD. However, the geopolitical developments in Northern Syria and the substantial increase in the number of refugees post-2014 significantly impacted Türkiye's border security and its policies towards neighboring states. This period saw a deterioration in public order and shifted public opinion and domestic politics against Syrian refugees. These developments also deeply affected Türkiye's relations with the European Union.
The Role of Refugees in EU-Türkiye Relations
Türkiye, a country that has held strategic importance due to its geographical location in Europe, remains significant for European security policies, especially concerning the EU. Türkiye's influence in the Middle East, its position as an energy corridor, military capacity, and strategic location are prominent in its relations with the Middle East. For the EU, which lacks its former economic, political, social, and military power, security threats and the refugee issue are major concerns. At this point, the Readmission Agreement signed between Türkiye and the EU on December 16, 2013, alongside the Visa Liberalization Agreement, has brought the issue of refugees into the spotlight in the context of Türkiye-EU relations.
Readmission Agreement
The Readmission Agreement was finalized at the Türkiye -EU Summit held in Brussels in 2015. According to the agreement, people who illegally enter a country without a passport, visa, or residence permit are to be returned either to their country of origin or a safe third country. The agreement specifies that the rights and procedural guarantees of those seeking asylum will not be compromised. However, Syrians fleeing their war-torn country and seeking refuge in Europe are excluded from the Readmission Agreement. Despite observations by European Commission experts in Türkiye between April and July 2015, no evaluation report on the visa dialogue process was published that year. The EU’s progress report on November 10, 2015, noted that Türkiye had made headway in meeting the conditions envisaged in the visa liberalization roadmap despite the challenging circumstances. Nevertheless, concrete steps were expected from Türkiye on this issue, and despite Türkiye fulfilling its obligations under the Readmission Agreement, the EU's failure to fulfill its commitments on visa liberalization remains problematic for Türkiye -EU relations.
EU-Türkiye Statement (18 March 2016)
Another critical issue is the March 18, 2016 Migration Agreement between Türkiye and the EU. In 2015, increasing numbers of irregular migrants, primarily Syrians, were crossing from Türkiye ’s Aegean coast to Greece. Cooperation to reduce these crossings became a significant issue in Türkiye-EU relations. Initially, the Joint Action Plan was adopted on October 15, 2015, and the European Commission decided on November 24 to prepare a Financial Assistance Program for Refugees in Türkiye. These initiatives initially failed to reduce irregular transit through Türkiye to Europe, prompting joint efforts to find a solution. After intense negotiations, Türkiye and the European Council announced an agreement on March 16, 2016, known as the migration agreement. Although legally non-binding, the agreement outlined commitments from both parties. From March 20, 2016, all irregular migrants crossing from Türkiye to Greek islands were to be returned to Türkiye, and for every Syrian returned, another Syrian in Türkiye would be resettled in the EU (the 1-for-1 principle). Türkiye was to take all necessary measures to prevent new migration routes to Europe and ensure border security. In return, Turkish citizens would be granted visa-free travel to the EU, negotiations to update the Customs Union would begin, and new chapters in Türkiye's EU accession process would potentially open. Additionally, the EU committed an initial €3 billion in funding under the FRIT, with another €3 billion to be provided by the end of 2018.
By securing Europe's external borders and with the financial support provided by the EU, Türkiye would manage the growing numbers of refugees. Meanwhile, this cooperation aimed to revive Türkiye's long-stalled EU membership negotiations. According to the European Commission, irregular migrant entries to the EU via Türkiye decreased by around 95% since the implementation of the agreement. Initially, Türkiye fulfilled its obligations, reducing irregular crossings. Although the migration route occasionally shifted from the Aegean Sea to the Thrace land border, numbers never reached significant levels. Despite Türkiye accelerating efforts to meet the visa liberalization criteria, the process stalled over adjustments to the terrorism law. The EU maintained that visa liberalization would not be possible unless Türkiye met the required criteria. Meanwhile, the number of Syrians in Türkiye continued to rise, and the EU's financial aid was deemed insufficient by Türkiye. The breaking point in the agreement came in 2020. Following the Idlib attack on February 28, Turkish President Erdo?an announced that Türkiye could no longer prevent migrants from crossing to Europe due to the new wave of refugees. Migrants then headed to the Pazarkule Border Gate between Türkiye and Greece, attempting to enter the EU. However, Greek authorities, with EU support, increased border security and violence, preventing migrants from crossing and leaving many stranded in the buffer zone between Türkiye and Greece under harsh conditions. The COVID-19 pandemic brought further disruptions in 2020, with the Pazarkule Border Gate closing due to the pandemic, migrants being evacuated, and Türkiye declaring it could no longer take back migrants from Greece. Similarly, Germany suspended the acceptance of refugees from Türkiye, leading to the practical collapse of the agreement. Despite Türkiye's declaration that it would not implement the agreement, the EU continued to assert that the agreement formed the main framework for cooperation on migration and asylum between Türkiye and the EU. This stance encouraged both sides to consider how to make the agreement work again.
EU's Externalization Policy
Lastly, although these agreements periodically stabilized Türkiye -EU relations, they have indicated potential long-term impasses. Contemporary examples of these issues can be seen in the UK's externalization policy or the EU's agreements with Tunisia and Türkiye to prevent irregular migration. The role of Syrian refugees in Türkiye's relationship with the EU and the general unacceptance of these refugees in Europe is evident. The EU's externalization policy, which aims to enhance border security and control by pushing migration flows to third countries rather than EU member states and reaching agreements with these countries, is crucial in this context. This policy is reflected in the funds allocated to Türkiye in exchange for its acceptance of Syrian refugees.
CONCLUSION
The increase in migration to Türkiye following the 2011 Syrian civil war has altered Türkiye's foreign policy. Hosting 3.2 million Syrian refugees under the principle of "unconditional hospitality," the inadequacy of EU assistance for these refugees' needs, and the imposition of conditions for visa liberalization have created significant fractures in Türkiye-EU relations. Moreover, Western countries' interactions with organizations like PKK and PYD, which Türkiye views as existential threats, have further strained these relations. The recent policies implemented by Türkiye towards Syrian refugees are indicative of past issues, but given the current high security vulnerabilities and inadequate infrastructure, rational policies will be imperative in shaping the future.
TR
Türkiye'deki Suriyeli s???nmac?lar?n varl???, ulusal güvenlik perspektifinde derinlemesine de?erlendirilmesi gereken kapsaml? bir konudur, zira bu durum hem Türkiye'nin i? güvenlik dinamiklerini hem de Avrupa Birli?i (AB) ile olan ili?kilerini ?nemli ?l?üde etkilemektedir. 2010 y?l?nda ba?layan Arap Bahar? ve 2011 y?l?nda Suriye'deki i? sava??n patlak vermesinin ard?ndan Türkiye, b?lgeden gelen milyonlarca s???nmac?ya ev sahipli?i yapm?? ve bu durum, ülke i?indeki demografik, sosyal, ekonomik ve siyasi dengeler üzerinde belirgin etkiler yaratm??t?r. Bu etkilerin ?zellikle ulusal güvenlik a??s?ndan analizi, s???nmac?lar?n bulundu?u b?lgelerdeki istikrar ve güvenlik dinamiklerini anlamak ad?na kritik bir ?nem arz etmektedir. Bununla birlikte, Türkiye'nin AB ile ili?kileri üzerinde de belirgin bir etkiye sahip olan Suriyeli s???nmac? krizi, AB'nin Türkiye'ye y?nelik politikalar?n?, s???nmac?lar?n entegrasyonu konusundaki desteklerini ve ortak güvenlik stratejilerini ?ekillendirmektedir. Dolay?s?yla, Türkiye'nin s???nmac? politikalar?n?n ulusal güvenlik perspektifinden analizi hem i? dinamiklerin anla??lmas?nda hem de Türkiye'nin AB ile olan ili?kilerindeki dinamikleri anlamada ?nemli bir yol haritas? olu?turacakt?r. Bu ba?lamda, Suriyeli s???nmac?lar?n varl???, ulusal güvenlik ve uluslararas? ili?kiler ba?lam?nda ?ok boyutlu bir analizi gerektirmektedir. Bu yaz?da Suriyelilerin statüsü hakk?ndaki anla?mazl?k, Avrupa Birli?i – Türkiye ili?kilerindeki s???nmac? rolünün Avrupa Birli?i ve Türkiye’nin izledi?i politikalar?n ortak d?? ve güvenlik politikalar?yla olan ili?kilerine de?inilecektir. Son olarak, ulusal güvenlik perspektifinde Suriyeli s???nmac?lar?n ter?rle mücadeledeki, s?n?r güvenli?indeki ve gettola?ma sonucu b?lgesel güvenlik tehditleri üzerinden bir analiz sunulacakt?r.
Suriyelilerin Statüsü Hakk?ndaki Anla?mazl?k
?lk olarak, 2011 y?l?nda Suriye’deki i? sava?la ülkelerinden ka??p Türkiye’ye gelen Suriyeliler ilk zamanlar, devlet yetkilileri taraf?ndan “misafir” olarak g?rülmü?, ancak zamanla yetkililer ve baz? akademisyenler ve hatta toplumun büyük ?o?unlu?u taraf?ndan bazen “g??men”, bazen “s???nmac?” veya “mülteci” gibi kavramlarla nitelendirilmi?ler ve hala ayn? ?ekilde statülerindeki belirsizlik devam etmektedir. Bu durum, Türkiye’de ya?ayan Suriyelilere ili?kin kullan?lan kavramlarda karga?aya neden olmaktad?r. Türkiye’de ya?ayan Suriyeliler birbirine yak?n olan bu kavramlardan hangisi ile nitelendirilmelidir? Hukuki olarak statüleri nedir? Türkiye’de ya?ayan Suriyelilerin statülerinin ne oldu?unun a??klanmas? hem Suriyelilere y?nelik sa?lanan insani hizmetlerin kapsam? a??s?ndan yerinde olacak, hem de statüleri hususunda ya?anan kavram karga?as?n?n giderilmesine olumlu katk? sunacakt?r. 1951 Birle?mi? Milletler Cenevre S?zle?mesi ile iltica edenlerin hukuki statüleri düzenlenmi?tir. Mülteci kavram? ilk olarak uluslararas? hukukta 1967 Protokolü ile de?i?ikli?e u?rayan 1951 tarihli “Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair”, Cenevre S?zle?mesi’nin 1. maddesinde tan?mlanm??t?r. Bu maddeye g?re: “?rk?, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi dü?ünceleri yüzünden, zulme u?rayaca??ndan hakl? sebeplerle korktu?u i?in vatanda?? oldu?u ?ülkenin d???nda bulunan ve bu ?ülkenin korumas?ndan yararlanamayan, ya da s?z konusu korku nedeniyle, yararlanmak istemeyen yahut tabiiyeti yoksa ve bu tür olaylar sonucu ?nceden ya?ad??? ikamet ?ülkesinin d???nda bulunan, oraya d?nemeyen veya s?z konusu korku nedeniyle d?nmek istemeyen her ?ah?s” mülteci olarak kabul edilmektedir.[1] S???nmac? ve Mülteci kavramlar? birbirlerine kar??t?r?labilmektedir. Mülteci olabilmek i?in gerekli ?l?ütleri ta??yan fakat ba?vuruda bulundu?u ülkedeki ba?vuru süreci henüz sonu?lanmam??, bir ba?ka de?i?le ilgili ulusal devlet ve/veya BMMYK taraf?ndan durumunun ne oldu?una karar verilmemi? ki?i s???nmac?d?r. ?zetle iltica talebinde bulunanlar ba?vuru süreci tamamlanana kadar s???nmac? olarak kabul edilir.[2] Dolay?s?yla s???nmac? statüsü ge?ici olup ?ayet yap?lan ba?vurular olumlu sonu?lan?rsa ki?iler geriye d?nük olarak mülteci statüsü kazan?rlar. Sonu? olarak s???nma, mülteci statüsü elde etmenin ilk a?amas?d?r. Bu durumda her s???nmac?n?n mülteci olamayaca??, ancak her mültecinin iltica süreci i?inde bir s???nmac? oldu?u s?ylenebilir. Bu ba?lamda, Türkiye’deki Suriyelilerin statüsüne ili?kin yap?lan a??klamalarda “mülteci” statüsü alt?nda adland?rmak do?ru de?ildir. BMMYK verilerine g?re 3,6 milyon “ge?ici koruma” statüsünde Suriyeliye ev sahipli?i yapmakta ve 370 binden fazla da mülteci ve s???nmac?ya kap?lar?n? a?m??t?r.[3] Suriyelilerin resmi statülerinin belirlenmemesi i? siyasette istikrars?zl??a ve toplum i?inde de ho?nutsuzlu?a ve b?lünmelere sebep olmaktad?r. Bu b?lünmenin bir nedeni de 1951 Cenevre S?zle?mesindeki Türkiye’nin koydu?u ?ekincenin günümüzde farkl? ?ekilde yorumlanmas?ndan ve 2013 y?l?na kadar bu alanda herhangi bir kanun ve yasan?n olmamas?ndan kaynaklanmaktad?r.
1951 Cenevre S?zle?mesi (Mültecilerin Hukuki Durumuna ?li?kin)
Türkiye Cenevre S?zle?mesi’ni 24 A?ustos 1951 tarihinde imzalam??t?r. Türkiye, S?zle?me’nin hi?bir hükmünün mülteciye “Türkiye’de Türk uyruklu kimselerin haklar?ndan fazlas?n? sa?lad??? ?eklinde” yorumlanamayaca??na ili?kin bir ?ekince koyarak s?zle?meye taraf olmu?tur. Ayr?ca, S?zle?me’nin 1. maddesine ili?kin bir beyanda bulunulmu? ve bu beyanla, S?zle?meye co?rafi s?n?r kayd? konularak, S?zle?me’nin uygulanmas? Avrupa’da ger?ekle?en olaylar sonucunda mülteci olan bireylerle s?n?rland?r?lm??t?r. Her ne kadar Türkiye bu konvansiyona ?ekince koyup anla?may? imzalasa da 2013 y?l?na kadar mültecilerin veya s???nmac?lar?n hak ve ?zgürlüklerine y?nelik bir yasa veya kanun bulunmamaktad?r. Bu ba?lamda, 2013 y?l?nda yay?mlanan ve 2014 y?l?nda yürürlü?e giren Yabanc?lar ve Uluslararas? Koruma Kanunu Suriyeli s???nmac?lar?n ülkeye yasal yollarla girmesini te?vik etse de akabinde ya?anan geli?meler, uygulamadaki usulsüzlükler ve kanundaki maddelerin yorumlanmas?n?n a??k olmas? s?n?r güvenli?ini tehdit eden hususlar aras?ndad?r.
领英推荐
Yabanc?lar ve Uluslararas? Koruma Kanunu:
Bu kanunun temel amac?, yabanc?lar?n Türkiye’ye giri?leri, Türkiye’de kal??lar? ve Türkiye’den ??k??lar? ile Türkiye’den koruma talep eden yabanc?lara sa?lanacak koruman?n kapsam?na ve uygulanmas?na ili?kin usul ve esaslar? düzenlemektir. Bu kanundaki temel problematik ise “koruma talep eden yabanc?lardan” kast?n kim oldu?udur. Mülteciler mi? S???nmac?lar m?? yoksa Türkiye’nin 2012’den beri ?ne sürdü?ü ge?ici s???nma statüsündeki Suriyeliler mi? Bu ba?lamda Suriyelilerin statüsündeki anla?mazl?k nihai olarak sonuca ula?t?r?lamam?? ve kanunun 5 (1) maddesinde belirtilen “Türkiye’ye giri? ve Türkiye’den ??k??, s?n?r kap?lar?ndan, ge?erli pasaport veya pasaport yerine ge?en belgelerle yap?l?r.” ibaresinin tam olarak uygulanamamas?, s?n?rlar?n ge?i?lerindeki denetimlerde baz? zay?fl?klar veya eksiklikler, potansiyel güvenlik tehditlerine yol a?m??t?r. ?zellikle ka?ak ge?i?ler ve yasad??? faaliyetlerin s?n?r b?lgelerindeki denetimlerdeki sorunlardan faydalanmas? s?z konusu olmu?tur. Bu ba?lamda, ulusal güvenlik perspektifinde Suriyeli s???nmac?lar?n de?erlendirilmesi konunun anla??lmas?nda ?nem arz edecektir.
Suriyeli S???nmac?lar?n Ulusal Güvenlik Perspektifinde De?erlendirilmesi
Suriye’de ya?anan i? sava?tan sonra Türkiye’ye y?nelik ger?ekle?en g??lerin güvenlik boyutu, s?n?r güvenli?i, ter?rle mücadele, gettola?ma sonucu artan b?lgesel tehditler ve su? oranlar?ndaki art?? gibi bir?ok konu ele al?nabilir. ?lk olarak, ulusal güvenlik kapsam?nda; b?lge devletleriyle olu?an uluslararas? krizleri, s?n?r ihlalleriyle, gümrük kap?lar?n?n kapanmas?n?, ter?r sald?r?lar?ndaki art???, Suriye’nin otorite eksikli?inin ter?r gruplar?yla doldurulmak istenmesini ve canl? bomba eylemlerini kapsamaktad?r. Bu ba?lamda, somut olaylar üzerinden ulusal ve uluslararas? ?apta ses getiren ?rnekler üzerinden ilerlemek konunun anla??lmas?nda daha etkili olacakt?r.
S?n?r Güvenli?i ve Ter?rle Mücadele
Ulusal güvenlik kapsam?nda, Suriye ile ortak s?n?rlar üzerinde ger?ekle?en ter?r olaylar?, Türkiye’nin s?n?r güvenli?ini tehdit edecek duruma ula?m??t?r. B?lge üzerinde zamanla, I??D, PYD ve PKK gibi ter?r ?rgütleri yap?lan?p yer edinmi?tir. Suriye’de koalisyon gruplar?n?n I??D ile ?at??malar? ve Esad rejiminin s?n?rlara yak?n b?lgelerde sivillere y?nelik sald?r?lar? Türkiye’nin s?n?r güvenli?i kapsam?nda tedbirlerini artt?rmas?n? gerekli k?lm??t?r. Bu durum ?zellikle PKK, PYD ve I??D gibi ter?r ?rgütlerine kar?? mücadeleyi de beraberinde getirmi?tir. Bu b?lgeler üzerinde gü?lenen ter?r gruplar?, Türk s?n?rlar?na yak?n yerlerde ?at??malar ??kararak bombal? sald?r?lar düzenlemi?lerdir. 2015’te ?anl?urfa Suru?’ta, 2015 ve 2016’da Ankara’da ger?ekle?en ter?r sald?r?lar? sonucu iki yüze yak?n ki?i hayat?n? kaybetmi?tir. 2013’te Hatay Reyhanl?’da (El Muhaberat) yine ter?r sald?r?lar? sonucunda k?rk be? ki?i ya?am?n? yitirmi?tir. I??D, 2016’da bir dü?üne ter?r eylemi ger?ekle?tirmi? ve elli yedi ki?inin ya?am?n? yitirmesine neden olmu?tur. Yine I??D 2017’de ?stanbul’da bir gece kulübüne ter?r sald?r?s? düzenlemi?, otuz dokuz ki?i ya?am?n? yitirmi?tir. I??D taraf?ndan Kilis’e ?ok say?da roket sald?r?s? düzenlenmi?tir. Bu sald?r?lar sonucu ?ehirde ya?am durma noktas?na varm??, sald?r?lar?n yo?unla?t??? d?nemde, b?lge halk?n?n bir?o?u ?ehri terk etmi?, e?itim-??retime ara verilerek i? kollar?n?n bir k?sm? ge?ici süreyle i?letmelerini kapal? tutmu?lard?r. 2015’in bitiminden itibaren Suriye’de ya?anan geli?melere farkl? devletler müdahil olmaya ba?lam??t?r. Rusya ve Bat? devletleri, b?lge üzerinde tehdit olu?turdu?u gerek?esiyle I??D’e kar?? operasyonlar ger?ekle?tirerek ter?r ?rgütüne ait yerleri imha ettiklerini a??klam??lard?r. Suriye’de ya?anan i? sava?a farkl? devletlerin de taraf olmas?yla kutupla?malar ya?anm??t?r. Bu devletlerin Türkiye’nin güney s?n?r?nda ger?ekle?tirdi?i havadan sald?r?lar, Türk u?a??n?n dü?ürülmesi gibi olaylar, Türkiye’de s?n?r güvenli?inde güvenlik riski olu?turmu?tur. Bir ba?ka geli?me de Kobani olay?d?r. Kobani, Suriye'nin kuzeyindeki bir Kürt ?ehridir ve 2014 y?l?nda I??D'in sald?r?lar?na maruz kalm??t?r. Kobani olaylar?, Türkiye'ye büyük bir s???nmac? ak?n?na yol a?m??t?r ve Türkiye'de bulunan Suriyeli s???nmac? say?s?n?n artmas?na neden olmu?tur. Bu durum, s?n?r güvenli?ini ve usulüne uygunsuz g??ü beraberinde getirmi?tir. Ya?anan ter?r eylemleri ve bomba sald?r?lar?yla ?ok say?da ki?inin ya?am?n? yitirmesi ve yerle?im b?lgelerinde güvenlik riskinin artmas? halk?n, s???nmac?lara tepkisini artt?rarak toplumdan d??lanmalar?na nedeni olmu?tur. Bas?n ve sosyal platformlarda, halk taraf?ndan s???nmac?lara kar?? kamuoyunda yo?un ele?tiriler yer alm??t?r. S?n?r güvenli?indeki ya?anan bu geli?meler ülke i?indeki asayi?in bozulmas?n? ve su? oranlar?ndaki art??? da beraberinde getirmi?tir.
Asayi?in Bozulmas? ve Su? Oranlar?ndaki Art??
Suriyeli s???nmac?lar?n i?ledi?i su? oranlar?na y?nelik her ne kadar ??i?leri Bakanl??? G?? ??leri Ba?kanl??? ve Tü?K taraf?ndan resmi rakamlar olsa da (%1.5) bu verilerin güvenilir olup olmad??? me?huldür. Fakat b?lgesel olarak Suriyeli s???nmac?lara y?nelik yap?lan anketler her ne kadar b?lgeden b?lgeye sonu? de?i?ebilecek olsa da dikkat ?ekicidir. Bunun nedenlerinden bir tanesi baz? il ve il?elerde Suriyeli s???nmac? say?s? yerel halk?n say?s?n? ge?mi? olup gettola?mas?d?r. 2018 y?l?nda ?stanbul Zeytinburnu’nda 380 Suriyeli ile yap?lan anket ?al??mas?nda, Türkiye’ye yerle?mek isteyen Suriyelilerin su? olaylar?n? polise bildirmekten ka??nd?klar?na y?nelik bir e?ilime dikkat ?ekilmektedir. Suriyelilerin yo?un olarak bulundu?u illerdeki su? oranlar? ise %30’lara kadar ??kt??? g?rülmektedir. Suriyeli s???nmac?lar ile ilgili medyada yer alan haberleri de?erlendiren bir ?al??mada ise, 2012-2019 y?llar? aras?nda haberlerin %23’ü yaralama ve kavga olaylar?; %14,01’i doland?r?c?l?k, %13,20’lik haber h?rs?zl?k ve gasp, %12’lik dilim ise cinayet ile ilgili su?lard?r.[4] Gelecekte bir ba?ka problematik ise gettola?ma sonucu yerel halka y?nelik güvenlik tehdidinin artmas? veya artacak olmas? olabilir.
Sonu? olarak, 2007-2014 y?llar? aras?nda DEA?, PKK, PYD gibi ter?r ?rgütlerinin ger?ekle?tirdi?i ter?r eylemleri bir hayli fazla olsa da Kuzey Suriye’deki jeopolitik geli?melerin etkili oldu?u ve s???nmac?lar?n say?s?nda bir hayli art???n oldu?u 2014 sonras? d?nem Türkiye’nin hem s?n?r güvenli?i ve s?n?r kom?ular?yla yürüttü?ü politikay? etkilemi? hem de ülke i?erisindeki bozulan asayi?in seyrini de?i?tirmi? ve kamuoyunda ve i? siyasette Suriyeli s???nmac?lara artan tepkileri gündeme getirmi?tir. Ya?anan bu geli?meler s?n?r kom?ular?yla yürütülen politikalar?n yan? s?ra Türkiye- Avrupa Birli?i ili?kilerini de derinden etkilemi?tir.
Avrupa Birli?i – Türkiye ?li?kilerinde S???nmac?lar?n Rolü
Avrupa k?tas?nda topra?? bulunan ve bulundu?u co?rafi konum itibar?yla ge?mi?ten beri stratejik ?neme sahip olan Türkiye, Avrupa Birli?i ?zelinde Avrupa’n?n da güvenlik politikalar? a??s?ndan son derece ?nem arz etmektedir. Bu ba?lamda, Türkiye'nin Ortado?u'daki nüfuzu, enerji koridorlar?n?n merkezinde yer al???, askeri kapasitesi ve stratejik konumu Ortado?u’yla kurulan ili?kilerde ?ne ??kmaktad?r. Ekonomik, siyasi, sosyal ve askeri alandaki eski gücünden yoksun Avrupa Birli?i i?in bir ba?ka sorun ise güvenlik tehdidi ve mülteci sorunudur. Bu noktada Türkiye ile Avrupa Birli?i aras?nda 16 Aral?k 2013 tarihinde izinsiz ikamet eden ki?ilerin geri kabulüne ili?kin Geri Kabul Anla?mas?n?n yan? s?ra Türkiye ile Avrupa Birli?i aras?nda Vize Serbestisine ili?kin Mutabakat?n imzalanmas? Türkiye- AB aras?ndaki Vize Serbestisi sorununu tekrar gündeme getirirken ayn? zamanda s???nmac? konusunu da gündeme ta??m??t?r.
Geri Kabul Anla?mas?
2015 y?l?nda Brüksel’de ger?ekle?en Türkiye-AB Zirvesinde Geri Kabul Anla?mas? nihai olarak a??klanm??t?r. Bu anla?maya g?re, “bir ülkeye düzensiz yollar ile giri? yapmas? pasaport, vize ve oturma izni bulunmayan ki?ilerin transit ülkeye ya da 3. Bir güvenli ülkeye g?nderilmesidir”[5] ve “?ltica ba?vurusunda bulunan ki?ilerin haklar?na ve usul güvencelerine halel getirilmeyece?i anla?mada belirtilmi?tir”.[6] Fakat ülkelerindeki sava? ortam?ndan ka?arak Avrupa ülkelerine s???nan Suriyeliler Geri Kabul Anla?mas?n?n kapsam? d???nda tutulmu?tur. Avrupa Komisyonu’ndan uzmanlar Nisan-Temmuz 2015 aras?nda Türkiye’de g?zlemlerde bulunsa da 2015 y?l?nda vize diyalo?u süreciyle ilgili bir de?erlendirme raporu yay?mlanmam??t?r. AB’nin Türkiye i?in 10 Kas?m 2015’te yay?mlad??? ilerleme raporunda ise, Türkiye’nin i?inde bulundu?u zor ?artlara ra?men vize serbestisi yol haritas?n?n ?ng?rdü?ü ko?ullar? yerine getirme yolunda ilerleme kaydetti?i y?nündedir.[7] Yine de raporda Türkiye’den bahsedilen konularda somut ad?mlar beklendi?i ifade edilmi?tir ancak gelinen noktada Türkiye’nin Geri Kabul Anla?mas?na ili?kin yükümlülüklerini yerine getirmesine ra?men AB’nin vize serbestisine ili?kin yükümlülüklerini yerine getirmemesi Türkiye-AB ili?kilerinde sorun te?kil etmektedir.
18 Mart G?? Mutabakat?:
Bir ba?ka hususta 18 Mart 2016 y?l?nda Avrupa Birli?iyle Türkiye aras?nda yap?lan G?? Mutabakat?d?r. 2015 y?l?nda, Türkiye’nin Ege k?y?lar?ndan Yunanistan’a ?o?unlu?unu Suriyelilerin olu?turdu?u her ge?en gün artan say?daki düzensiz g??men ge?i?lerinin azalt?lmas? i?in bir i? birli?inin gereklili?i Türkiye-AB ili?kilerinde ?nemli bir konu haline gelmi?tir. Bu kapsamda, ilk olarak 15 Ekim 2015’te Ortak Eylem Plan? kabul edilmi?, 24 Kas?m tarihinde ise Avrupa Komisyonu taraf?ndan Türkiye’deki S???nmac?lar i?in Mali Yard?m Program?’n?n haz?rlanmas? karar? al?nm??t?r. Ba?lat?lan bu giri?imler Türkiye üzerinden Avrupa’ya olan düzensiz ge?i?leri azaltmada ba?ar?l? olamam?? ve Türkiye ile AB’nin ortak ??züm aray??lar?n? devam ettirmi?tir. Tüm bu ?abalar?n ve yo?un müzakerelerin sonucunda Türkiye ve Avrupa Birli?i Konseyi, 16 Mart 2016’da kamuoyunda g??men anla?mas? olarak da bilinen ama asl?nda yasal olarak hi?bir ba?lay?c?l??? olmayan bir mutabakatta anla?t?klar?n? duyurmu?lard?r. Türkiye’nin ?nerileriyle temelleri at?l?p ?er?evesi belirlenen ve Avrupa’daki ortaklar ile detaylar? üzerinde karara var?lan bu mutabakat kapsam?nda taraflar?n uyaca?? taahhütler ?u ?ekilde belirlenmi?tir: 20 Mart 2016’dan itibaren Türkiye’den Yunan adalar?na ge?i? yapan tüm düzensiz g??menler Türkiye’ye iade edilecek ve Türkiye’ye iade edilen her Suriyeliye kar??l?k Türkiye’de bulunan bir Suriyeli AB ülkelerine yerle?tirilecekti (1’e-1 ilkesi). Ayr?ca Türkiye, Avrupa’ya y?nelik yeni g?? yollar?n?n olu?mamas? i?in her türlü s?n?r güvenli?i tedbirini alacakt?. Türkiye’nin yerine getirmesi gereken bu yükümlülüklerine kar??l?k, planlanan k?staslar?n kar??lanmas? ko?uluyla Türk vatanda?lar? i?in AB’ye vizesiz seyahati mümkün k?labilecek, Gümrük Birli?i’nin güncellenmesi i?in müzakerelerin ba?lamas?n? sa?layacak ve yeni fas?llar a?mak suretiyle Türkiye’nin AB kat?l?m sürecinin canland?r?lmas? mümkün olabilecekti. Ayr?ca, AB ba?lang??ta FRIT kapsam?nda tahsis etti?i 3 milyar avro tutar?nda fonun yan?nda 3 milyar avroluk ilave bir fonu da 2018’in sonuna kadar devreye sokmay? kabul etmi?tir.[8] B?ylece Türkiye, Avrupa’n?n d?? s?n?rlar?n?n güvenli?ini üstlenerek, s?n?rlar?ndan düzensiz g??menleri ge?irmeyecek ve Türkiye’de say?lar? günden güne artan g??menlerin temel ihtiya?lar?n? da AB’nin sa?lad??? fonlarla sa?layacakt?. Di?er taraftan ise derin dondurucudaki üyelik müzakere sürecini bu i? birli?i canland?rmaya ?al??acakt?. Avrupa Komisyonuna g?re mutabakat yükümlülü?ü uygulanmaya ba?lad???ndan beri Türkiye üzerinden AB’ye düzensiz g??men giri?leri yakla??k olarak yüzde doksan be? oran?nda azald?. Anla?man?n ilk zamanlar?nda, say?lardan da belli oldu?u üzere, Türkiye üzerine dü?enleri yerine getirerek düzensiz ge?i?lerin azalmas?n? sa?lad?. Bu arada g?? rotas? zaman zaman Ege Denizi’nden Trakya kara s?n?r?na kaysa da düzensiz g??men say?lar? ciddi rakamlara ula?mad?. Bu süre?te Türkiye, vize serbestisi konusunda belirlenen kriterleri yerine getirmek i?in ?al??malar?n? h?zland?rd?, fakat süre? ter?r yasas?n?n düzenlenmesi konusuyla ??kmaza girdi. Türkiye’nin istenen kriterleri yerine getirmedi?i sürece AB’nin vize serbestisi sa?lamas?n?n mümkün olmayaca?? dile getirilmi?tir. Di?er taraftan Türkiye’de Suriyelilerin say?s? günden güne artmaya devam etmektedir. Suriyelilerin ihtiya?lar?n?n kar??lanmas? a??s?ndan AB’nin taahhüt etti?i mali yard?mlar?n da bu süre? i?erisinde yetersiz kalmas? Türkiye taraf?ndan s?kl?kla dile getirilmi? ve bu ba?lamda, Mutabakat?n k?r?lma noktas? ku?kusuz 2020 y?l? olmu?tur. 28 ?ubat tarihinde ger?ekle?tirilen ?dlib sald?r?s? sonras?nda yeni bir g?? dalgas?n? Türkiye’nin kald?ramayaca??, bu nedenle g??menlerin Avrupa’ya ge?i?inin art?k engellenmeyece?inin karar?n?n Cumhurba?kan? Erdo?an taraf?ndan duyurulmas? AB-Türkiye aras?ndaki i? birli?inde ??kmaza i?aret etmi?tir. Bu karar?n a??klanmas?n?n hemen ard?ndan g??menler, Türkiye-Yunanistan aras?ndaki Pazarkule S?n?r Kap?s?’na y?nelerek Avrupa Birli?i’ne girmek istemi?lerdi. Fakat, AB deste?i ile Yunanistan’?n s?n?rda güvenli?i ve ?iddeti art?rmas? üzerine g??menler Yunanistan’a ge?i? yapamad? ve günlerce Türkiye-Yunanistan aras?ndaki tampon b?lgede zor ?artlar alt?nda kald?lar. 2020’de mutabakat?n i?lemesini sekteye u?ratan di?er ?nemli bir geli?me ise COVID-19 salg?n? oldu. Pazarkule S?n?r Kap?s? salg?n nedeniyle kapand?, g??menler b?lgeden bo?alt?ld? ve Türkiye, Yunanistan’dan g??menleri geri alamayaca??n? a??klad?. Ayn? ?ekilde Almanya da yeniden yerle?tirme kapsam?nda Türkiye’den s???nmac? kabul etmeyi ask?ya ald???n? duyurdu. B?ylece mutabakat fiilen i?lemez hale geldi. Türkiye’nin mutabakat? uygulamayaca?? beyan?na kar??l?k AB taraf?n?n her f?rsatta mutabakat?n Türkiye-AB aras?ndaki g?? ve s???nmac? alan?ndaki i? birli?inin ana ?er?evesini olu?turdu?unu a??klamas? taraflar? mutabakat?n nas?l i?ler hale getirilece?i üzerine dü?ünmeye te?vik etmi?tir.
AB’nin D??salla?t?rma Politikas?:
Son olarak, Türkiye’nin stratejik konumu gere?i her ne kadar yap?lan bu anla?malar Türkiye-AB ili?kilerini d?nemsel olarak ray?na oturtsa da uzun vadede ??kmaz?n habercisi olmu?tur. Günümüzde de bu olaylar?n ?rneklerini ?ngiltere’nin d??salla?t?rma (externalization) politikas?ndan veyahut AB’nin Tunus ve Türkiye ile düzensiz g??ün ?nlenmesine y?nelik yapt??? mutabakattan g?zlemlemek mümkün. Bu ba?lamda Türkiye – Avrupa Birli?i ili?kilerinde Suriyeli s???nmac?lar?n rolü ve Avrupa’da s???nmac?lar?n istenmemesi a?ikard?r. Bu ba?lamda Avrupa Birli?i’nin d??salla?t?rma (externalization) politikas? ?nem arz etmektedir. D??salla?t?rma politikas?, s?n?r güvenli?ini gü?lendirmek ve kontrolü daha kolay sa?lamak i?in Avrupa Birli?i üye devletlerinden ziyade 3. ülkelere bu g?? ak?m?n? itmek ve onlarla uzla?ma üzerine dayanmaktad?r.[9] Avrupa Birli?i Türkiye ili?kilerinde de uygulanan bu politika Suriyeli s???nmac?lar?n Türkiye’nin kabul etmesine kar??l?k yap?lan fonlarla yürütülmektedir.
?
SONU?
2011 Suriye i? sava??yla birlikte Türkiye’ye g?? ak?m?n?n artmas? Türkiye’nin izledi?i d?? politikay? de?i?tirmesine sebep olmu?tur. “Ko?ulsuz misafirperverlik” ilkesi i?inde Türkiye’de 3,2 milyon Suriyeli mülteciyi a??rlamas? ve bu mültecilerin problemlerine AB yard?mlar?n?n yetersiz kalmas?, Türkiye’ye vize serbest?si i?in ?artlar?n ?ne sürülmesi, Türkiye’nin “varl?ksal tehdit” olarak g?rdü?ü PKK ve PYD gibi ?rgütlerle Bat?l? ülkelerin ili?kiye girmesi Türkiye-AB ili?kilerinde ciddi ?atlaklara sebep olmu?tur.[10] Bu süre?te ya?ananlar ve Türkiye’nin Suriyeli s???nmac?lara y?nelik izledi?i ve uygulad??? politikalar ge?mi?in habercisi fakat altyap?n?n yetersiz olmas? ve güvenlik zafiyetin bir hayli yüksek oldu?u günümüz Türkiye’sinde Türkiye’nin uygulayaca?? rasyonel politikalar gelece?in belirleyicisi olacakt?r.
?
[1] ?nsan Haklar? Evrensel Beyannamesi m. 2 (Düzenlemede, ki?inin g?? karar?n? vermesinin temelinde yani mülteci hatta s???nmac? olmas?n?n temelinde ya?ad??? ülkede k?tü muameleye, bir ayr?mc?l??a maruz kalma durumunun olmas?n? aranm??t?r.)
[2] Ta?o?lu, 2023, ss. 49
[3] Türkiye is home to the world’s largest refugee population, with almost 3.6 million Syrians under temporary protection and close to 370,000 refugees and asylum-seekers of other nationalities.
[4] Akyüz, 2020, ss. 59,
[5] Kartal, 2022, ss. 63
[7] . It welcomed the progress achieved by Turkey in the fields of migration and international protection, as well as in document security. At the same time, work was still needed in many areas, in particular border management, and police and judicial cooperation. (Turkey’s 2015 Progress Report Prepared by European Commission)
[8] https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2016/03/18/eu-turkey-statement/, https://www.mfa.gov.tr/turkiye-ab-arasinda-18-mart_ta-varilan-mutabakata-iliskin-soru-cevaplar.tr.mfa
[9] Y?lmaz, 2017, ss. 24-25
[10] Bostan, 2021, ss. 154