Amerika 2024 voton Donald Trump. Proces elektoral unik n? historin? e SHBA-ve

Zgjedhjet presidenciale t? vitit 2024 n? Shtetet e Bashkuara t? Amerik?s kan? qen? unike n? historin? e k?tij vendi p?r disa arsye:

?

1.????? Donald Trump kandidon p?r her? t? dyt? si president me shk?putje mandatore dhe fiton:

2.????? Mosha dhe sh?ndeti i Biden:

3.????? Klima e polarizuar politike:

4.????? Ligjet e reja t? votimit dhe siguria zgjedhore:

5.????? Kandidat?t e Pal?ve t? Treta dhe t? Pavarur:

6.????? Konteksti global:

7.????? Ndryshimi i demografis? s? votuesve:

?

Le ti shikojm? n? detaje k?to ve?anti

?

Donald Trump kandidon p?r her? t? dyt? si president me shk?putje mandate dhe fiton.

P?r her? t? par? Donald Trump sh?rbeu n? nj? mandate t? plot? presidencial n? periudh?n 2017-2021 dhe k?rkoi rizgjedhjen n? mandatin e m?vonsh?m, por pa sukses. Por n? zgjedhjet e vitit 2024 ai k?rkoi rizgjedhjen dhe ?sht? presidenti i par? n? historin? e SHBA-s? q? rikthehet n? Sht?pin? e Bardh? pasi humbi rizgjedhjen dhe sh?rbeu nj? mandat t? dyt? jo t? nj?pasnj?sh?m. Nga ana tjet?r, Trump p?rballet me sfida t? shumta ligjore, duke p?rfshir? akuzat penale n? lidhje me pasojat e zgjedhjeve t? vitit 2020, trazirat e 6 janarit dhe aspektet e dokumenteve t? klasifikuara. K?to betej t?vazhdueshme ligjore e b?jn? t? paprecedent? kompleksitetin e kandidatur?s s? tij.

?

Mosha dhe sh?ndeti i Biden.

Joe Biden n?se do kandidonte n? zgjedhjet e vitit 2024 dhe do fitonte do ishte presidenti m? i vjet?r n? historin? e SHBA-s?, q? n? momentin e em?rimit do ishte 82 vje?ar. Mosha e Biden ndezi shum? debate n? lidhje me aft?sit?, njohurit? dhe kompetencat e tij p?r t? p?rballuar k?rkesat e nj? mandati t? dyt? dhe k?to debate u kthyen p?r nj? periudh? kohe t? mjaftueshme nj? ??shtje ky?e e k?tyre zgjedhjeve, q? n? fund t? fundit soll?n edhe z?vend?ismin e tij me Kamala Harris, zv president gjat? mandatit t? Biden si president.

?

Klima e polarizuar politike.

Sipas analist?ve, SHBA po p?rjeton ndarje t? thella dhe mbetet nj? vend I ndar? thell?sisht n? aspektin politik, pasi tashm? ndarjet e mrehta midis republikan?ve dhe demokrat?ve dhe edhe midis p?rfaq?sesve t? popullit brenda secil?s parti jan? t? dukshme dhe cil?sore. Ndarjet kulturore dhe sociale duket se e kan? kap?rthyer Amerik?n e viteve 2020 dhe debatet p?r t? drejtat e njeriut n? p?rgjith?si e njeriut, dhe debatet p?r ??shtje specifike e b?jn? edhe m? t? v?shtir? dhe shqet?suese t? ardhmen e demokracis? amerikane. Kjo doz? v?shtir?sish shtohet edhe p?r shkak t? c?nimit t? integritetit t? zgjedhjeve t? vitit 2020, t? cilat kandidati Trump dhe shum? nga mb?shtet?sit e tij i kontestuan gjat?. ?sht? e dukshme se mund t? ket? beteja ligjore n? nivel shteti dhe konteje mbi procesin e votimit, flet?votimet me post? dhe procese t? tjera zgjedhore, gj? q? e b?jn? k?t? cik?l zgjedhor ve?an?risht unik.

?

Ligjet e reja t? votimit dhe siguria zgjedhore.

P?r zgjedhjet e vitit 2024 ka patur disa ndryshimet n? nivel shtet?ror pasi disa shtete kan? miratuar ligje t? reja votimi, q? lidhen me zgjerimin apo kufizimin e aksesit p?r flet?n e votimit dhe rezultati i k?tyre ndryshimeve ligjore ka efekt t? pakund?rshtuesh?m shum? t? r?nd?sish?m edhe n? pjes?marrjen e votuesve, ve?an?risht n? shtetet n? t? cilat vota ?sht? e v?shtir? t? parashikohej. Kishte gjithashtu edhe shqet?simet p?r sigurin? e zgjedhjeve, sepse pas polemikave p?r procesin zgjedhir t? vitit 2020, ka pasur nj? fokus t? vazhduesh?m n? sigurimin dhe garantimin e zgjedhjeve nga nd?rhyrjet e huaja, dezinformatat dhe k?rc?nimet e brendshme dhe t? jasht?me. Rasti I nd?rprerjes s? procesit t? votimit n? dida shtete pasi patio njoftim dhe k?rc?nim p?r vendosje bombash dhe p?r akte terriroste q? ishin koordinuar nga nj? shtet tjet?r, e shtuan edhe m? shum? nevoj?n p?r shqyrtimin e aspekteve t? siguris? dhe garancis? s? zgjedhjeve t? vitit 2024.

?

Kandidat?t e Pal?ve t? Treta dhe t? Pavarur.

N? SHBA duket se ka nj? interes n? rritje p?r kandidat?t e pal?ve t? treta. Kjo u duk qart? edh?e n? gar?n e vitit 2024, ku dolen edhe figura si Robert F. Kennedy Jr (I pavarur) dhe Jill Stein (T? gjelb?rit), q? konkurruan krahas Trump dhe Harris. Ndikimi i kandidat?ve t? pal?ve t? treta n? rezultatin e zgjedhjeve t? vitit 2024 nuk ishte I madh, por n? t? ardhmen mund t? p?rb?j? nj? komplikim n? lidhje me rezultate p?rher? e m? t? ngushta dhe kjo mund t? k?rkoj? n? t? ardhmen edhe diskutime p?r at? se si duhet t? konfigorohet politika amerikane dhe kjo kryesisht n? lidhje me t? ardhmen e partive politike n? k?t? vend.

?

Konteksti global.

N? kontekstin global ka disa ngjarje dhe zhvillime q? duhet t? mbahen parasysh. Ngjarje dhe zhvillime t? tilla si rim?k?mbja pas pandemis?, paqendrueshm?ria globale dhe ndryshimet politike, gjeografike dhe ekonomike rajonale dhe globale kan? sjell? efekte q? ndikojn? n? procesin politik global dhe n? procesin politik Brenda vet? SHBA-ve, si nj? vend q? ka ndikim shum? t? madh n? aren?n nd?rkomb?tare. Zgjedhjet e vitit 2024 u mbajt?n n? nj? periudh? kur ekonomia e SHBA-ve pati nj? rim?k?mbje t? vazhdueshme ekonomike, shoq?ruar kjo edhe me shqet?sime t? dukshme p?r mbajtjen n?n kontroll t? inflacionit dhe me debate rreth rolit t? qeveris? n? m?nyr?n se si mund dhe duhet t? trajtohen krizat sh?ndetsore, mjedisore, etj dhe katastrofat natyrore. P?r k?t? arsye, edhe narrative zgjedhore e vitit 2024 ishte nj? konglomerat i peisazhit ekonomik, sh?ndetsor, mjedisor, kulturor, etj dhe pothuajse ?do gj? n? k?t? vit zgjedhor u lidh ngusht? me aspektet e pun?simit, rritjen e pagave, kontrollin e inflacionit, mbrojtjen e mjedisit, garancin? sh?ndetsore, investimet n? arsim, etj. N? lidhje me paq?ndrueshm?rin? globale, duhet theksuar se me rritjen e tensioneve n? vende si Ukraina, Tajvani dhe Lindja e Mesme, politika e jashtme e SHBA-ve, q? reflekton edhe aspektet e r?nd?sishme t? siguris? komb?tare, luajti nj? rol shum? t? madh n? zgjedhjet e vitit 2024 se san ? proceset elektrorale t? m?parshme. E ardhmja e marr?dh?nieve t? SHBA-s? me Kin?n, Rusin? dhe NATO-n ishsin tema shum? t? r?nd?sishme t? k?tyre votimeve.

?

Ndryshimi i demografis? s? votuesve.

N? lidhje me demografin? e votuesve n? zgjedhjet e vitit 2024 pati nj? rritje t? ndikimit t? votuesve q? vijn? nga pakicat, t? Gen Z dhe Millenials. Kur b?het fjal? p?r rritjen e ndikimit t? votuesve t? pakicave, duket se SHBA po sheh nj? ndryshim demografik me ndikim n? rritje t? votuesve latin?, aziatiko-amerikan? dhe t? ardhur t? tjer?, q? ?sht? e dukshme se kan? p?rpar?si dhe vlera t? ndryshme krahasuar me votuesit m? t? vjet?r dhe edhe m? tradicional?, nd?rsa p?r votuesit e Gen Z dhe Millennials, q? jan? gjeneratat e reja, q? votojn? n? num?r m? t? madh, p?rb?jn? ??shtje t? r?nd?sishme aspektet t? tilla si: ndryshimi i klim?s, borxhi i kredis? studentore, drejt?sia sociale, mund?sit? ekonomike t? tyre, gj? q? e orientoi fushat?n zgjedhore t? kandidat?ve drejt k?tyre ??shtjeve. Duket se niveli i tyre i angazhimit dhe pjes?marrja n? procesin zgjedhor i ktheu k?to zgjedhje n? historike jo vet?m p?r t? shkuar?n dhe tradit?n e Amerik?s, por edhe p?r brezat e ardhsh?m.

Duket se zgjedhjet e vitit 2024 jan? unike p?r shkak t? kombinimit t? precedent?ve historik?, sfidave t? r?nd?sishme ligjore dhe politike dhe nj? elektorati gjithnj? e m? t? ndar? sipas linjave ideologjike, brezave dhe kulturore. K?to zgjedhjet jo vet?m q? p?rcaktuan presidentin e SHBA-ve p?r periudh?n 2024 – 2028, por padyshim q? riform?suan drejtimin e politik?s amerikane dhe lidershipin e saj p?r epok?n n? vijim. Duket se fitorja e Donald Trump n? k?to zgjedhje do ket? pasoja t? r?nd?sishme t? brendshme dhe n? aspektin nd?rkomb?tar.