#3 Layers upon layers

Het leven is niet als een ui.

Mijn beste vriendin was net bevallen van haar tweede kerngezonde kind. Uiteraard stond ik vooraan in de rij om op visite te komen, en mocht ik even naast haar op de roze wolk zitten. De bevalling was een droom geweest, alles wat ze hoopte. De baby gelukkig, de kersverse broer intens blij. Kon niet beter.

'Is dat niet moeilijk voor jou, om terug te denken aan deze fase met R.? Ik bedoel, het ging er nogal anders aan toe,' stelde ze.

Dat klopt. Tien dagen na de bevalling werd ik weggerukt bij mijn baby R., door een lange ziekenhuisopname, en was ik in de eerste drie maanden van haar leven even hulpbehoevend als R. zelf. Maar om mijn herinnering aan die periode samen te vatten in enkel dat onderdeel, waarin ik bijna stierf door toedoen van de bevalling en nu met NAH leef, doet de gelaagdheid van het leven onrecht aan.

Ik denk vaak terug aan de bevalling. Die was glorieus. Ik heb er eigenlijk geen andere woorden voor. Om dat te illustreren: geen pijn, op eigen kracht, boven ieders verwachting na maar 36 weken, ingezet terwijl ik nog een lezing aan het geven was, en met als resultaat een gezonde baby en ogenschijnlijk een sterke en zielsgelukkige moeder. Dat is een laag.

Een andere laag zijn de eerste dagen thuis met een blij gezin van vier. Nog een laag is een roze thermosfles met thee en een assortiment aan hapjes voor iedere nacht klaargezet naast mijn bed, door mijn vriend. Nog een laag zijn de trotse opa's en oma's.

Maar er is ook een laag die in dit verhaal thuishoort: dit was de laatste bevalling die ik ooit zal doormaken. Mijn lijf mag geen kinderen meer krijgen. En er zijn nog meer pijnlijke lagen en warme lagen, kwetsende lagen en vrolijke lagen.

Het leven is niet als een ui.

Bij het afpellen daarvan zul je ooit de kern bereiken. Maar voor onze levens gaat dat niet op denk ik. Er is geen kern. Geen essentie of eenduidige conclusie. Je hoopt ooit te snappen waarom dingen lopen als ze lopen, of te kunnen duiden wat maakt dat je je voelt zoals je je voelt. Maar dan heb je het over de lagen en het samenspel daartussen. Niet over een eenduidige, gelijkblijvende conclusie die je ervaring als mens helemaal omvat.

De waarde van wat het betekent een mens te zijn, zit in die oneindige lagen.

Duizend ballen

Ook in een onderneming zijn er zoveel lagen dat het je als founder soms tot waanzin kan drijven. De verschillende haastige projecten, de nieuwe maar vertraagde innovaties, geweldige klanten met waanzinnige eisen, stokkende supply chains, toffe partnerships die spanning opleveren, super teamleden die je ondersteuning nodig hebben, de halve wereld door crossen en ook nog een leven thuis hebben.

Ondernemen blijft een hell of a ride. Dat moet je maar net liggen. Vorige maand had ik een gesprek met iemand die zei: 'ondernemen is 80% helemaal ruk, maar de 20% van de tijd is zo fantastisch dat het allemaal de moeite waard is. Al lijkt het soms op zelfkastijding. ' Zijn er meer ondernemers die zich zo voelen?

Zelf zit ik nu in een fase die ik niet anders kan omschrijven dan een gekkenhuis. In de tijdspanne van 24 uur kan het bij Paper / on the Rocks | B corp hevig onweren, de boel overstromen, de zon doorbreken en fantastische regenbogen tevoorschijn toveren met een pot met goud aan het einde daarvan. Misschien. Of niet. Of wel. We kunnen hier soms niet anders dan hard lachen om hoe bizar deze ride is.

Ik ben ongelooflijk trots op de geweldige klanten waar we voor mogen werken en nog meer op hoe we zo actief de papierindustrie onder druk zetten om te veranderen. We laten zien dat het kan. Daar kon ik negen jaar geleden alleen over dromen.

Een van mijn teamleden is mijn broer, die me dat hielp herinneren. Op een muur in mijn appartement in Berlijn hingen we bijna negen jaar geleden post-its op met het 'businessplan'. We leken wel gek. Soms viel er een post-it van die muur, in de box waar mijn krap een maand oude dochter L. lag.

Het kan dus. De wereld veranderen. Maar ook daar: ondernemen is niet als een ui. Er is geen eenduidige kern of afgebakend einddoel. Al presenteren we dat vaak wel zo. Er zijn alleen lagen op lagen op lagen die je voeren over een weg waarvan je denkt dat die de juiste is. Misschien brokkelt de weg af. Misschien spoelt hij weg door een vloedgolf. Misschien bouw je 'm verder terwijl je er overheen rent. Misschien wordt die weg gesplitst of komt er ineens een nieuwe constructieploeg om de hoek kijken. Wie weet.

Belangrijk om altijd in je achterhoofd te houden, in toekomstbestendige ondernemingen: we weten nu niet wat we over 20 jaar zullen weten. Hou je onderneming dus altijd wendbaar en blijf door innoveren en doordouwen.

Boekentip

De boekentip van deze week is 'Upstream' van Mary Oliver. Als je het hebt over de gelaagdheid van het leven, is dit boek een aanrader.

Mary Oliver is vooral bekend om haar gedichten, en dit boek is haar essaybundel over uiteenlopende onderwerpen met als essentie mens-zijn en de natuur. Ik moet bekennen dat ik even de tijd nodig had om me vast te bijten in de soms wollige zinnen. Ze verzint eindeloos synoniemen voor wat ze probeert te omschrijven of uit te drukken. Maar hoe enorm rijk ze daarin is, maakt het doorbijten de moeite waard.

Neem bijvoorbeeld het volgende citaat over de afbreuk van de natuur die ze om zich heen zag:

'I would say there exist a thousand unbreakable links between each of us and everything else, and that our dignity and our chances are one. The farthest star and the mud at our feet are a family; and there is no decency or sense in honouring one thing, or a few things, and then closing the lost. The pine tree, the leopard, the Platte river, and ourselves - we are at risk together, or we are on our way to a sustainable world together. We are each other's destiny.' (p154)

Het essay dat ik in mijn leven nog tientallen keren zal lezen heet 'Bird'. Oliver schrijft over hoe ze op een ochtend een gewonde meeuw vond en die mee naar huis nam. De inspanningen om de meeuw te helen maar ook de onzekerheid die daarmee gepaard ging (hoe zorg je voor een vogel? Wil de vogel zelf nog wel leven, en hebben haar pogingen wel nut?) maken dat dit een groots verhaal is over iets heel kleins en kwetsbaars. Ik zal het einde nog niet delen - ga dat vooral zelf ervaren!

Bedankt voor het lezen van de derde editie van Paper Trails!

Voor reacties, nieuwe boekentips of suggesties staat de commentaar sectie weer open.