?ng d?ng Robotic Surgery trong n?n y h?c

Dr.Kim

V?i c?u trúc tinh vi, Robotic Surgery có kh? n?ng ?áp ?ng các yêu c?u kh?t khe nh?t trong l?nh v?c ph?u thu?t. Bài vi?t d??i ?ay s? cung c?p cho ??c gi? cái nhìn t?ng quan v? l?ch s? phát tri?n, vai trò và phan lo?i robot ph?u thu?t

Ph?u thu?t ít xam l?n ???c chia thành ph?u thu?t b?ng Robot (Robotic Surgery) và ph?u thu?t kh?ng Robot (ph?u thu?t n?i soi kinh ?i?n). Ph??ng pháp này có nhi?u ?u ?i?m nh? ít ?au, ???ng m? nh?, ph?c h?i nhanh, th?i gian n?m vi?n ng?n và nguy c?

L?ch s? phát tri?n c?a ph?u thu?t Robot

Thu?t ng? "Robot" ???c s? d?ng l?n ??u tiên b?i nhà v?n ng??i Czech, Karel Capek vào n?m 1921 trong v? k?ch Rossom's Universal Robots. Nó có ngu?n g?c t? "Robota" v?i y ngh?a là "lao ??ng c??ng b?c".

• N?m 1983, t?i Vancouver Canada, ArthRobot là Robot ph?u thu?t ??u tiên trên th? gi?i ???c ??a vào s? d?ng.
• N?m 1985, Robot Puma 560 ?? th?c hi?n ca ph?u thu?t sinh thi?t n?o d??i h??ng d?n c?a hình ?nh CT.
• N?m 1988, t?i Imperial College London, Robot PRobot ?? th?c hi?n ph?u thu?t tuy?n ti?n li?t
• N?m 1992, Robodoc c?a t?p ?oàn Integrated th?c hi?n ph?u thu?t mài x??ng ?ùi chính xác cho vi?c thay kh?p háng và ???c FDA c?ng nh?n vào n?m 2008.
• N?m 1994, Aesop là Robot gi? camera n?i soi ??u tiên ???c FDA ch?p thu?n. NASA ?? tài tr? cho c?ng ty Computer Motion nh?m phát tri?n m?t cánh tay Robot s? d?ng trong kh?ng gian nh?ng sau ?ó nó ???c ?ng d?ng trong các ca ph?u thu?t n?i soi ?? gi? camera.
• N?m 1996, Robot Aesop 2000 ???c nang c?p v?i ?i?u khi?n b?ng gi?ng nói.
• N?m 1998, Robot Aesop 3000 ???c nang c?p v?i thao tác 7 h??ng ?? b?t ch??c bàn tay con ng??i.

S? sáp nh?p gi?a hai c?ng ty Intuitive Surgical (thành l?p n?m 1995, s?n xu?t Robot Leonardo và Mona) v?i Computer Motion (c?ng ty ?? s?n xu?t Robot ZEUS và AESOP) vào tháng 3 n?m 2003 ?? ??a ngành c?ng nghi?p Robot ph?u thu?t lên m?t t?m cao m?i, t?o ra h? th?ng Robot ph?u thu?t Da Vinci.

Ph?u thu?t Robotic là gì?

Th?ng kê cho th?y ch? trong n?m v?a qua, h?n 5.000 h? th?ng robot ph?u thu?t ?? ???c s? d?ng trong h?n 1 tri?u ca ph?u thu?t trên toàn c?u. Các l?nh v?c ph? bi?n áp d?ng c?ng ngh? này bao g?m ti?t ni?u, ch?nh hình, ph? khoa, th?n kinh, l?ng ng?c, và c? ph?u thu?t ung th?. Ngoài ra, robot còn h? tr? trong nh?ng ca ph?u thu?t ít xam l?n nh? c?y ghép tóc và r?ng. Ph?u thu?t robot kh?ng còn là c?ng ngh? c?a t??ng lai mà ?? tr? thành m?t ph??ng pháp hi?u qu?, ???c áp d?ng r?ng r?i hi?n nay.

H? th?ng robot Da Vinci, m?t trong nh?ng robot ph?u thu?t n?i ti?ng nh?t, ?? tr? thành tiêu chu?n trong nhi?u l?nh v?c y khoa. Tuy nhiên, nhi?u c?ng ngh? robot khác c?ng ?ang phát tri?n nhanh chóng và ???c ch?p thu?n b?i các t? ch?c y t? hàng ??u nh? CE và FDA. Ví d?, robot c?a các c?ng ty Accuray và Stereotaxis ?ang h? tr? trong ?i?u tr? ung th? và b?nh tim m?ch; trong khi ?ó, Stryker's Mako và Medtronic/Mazor ???c s? d?ng cho ph?u thu?t ch?nh hình và th?n kinh. Nh?ng c?ng ngh? này giúp bác s? ph?u thu?t th?c hi?n các thao tác ph?c t?p m?t cách d? dàng và chính xác h?n, t? ?ó mang l?i k?t qu? t?t h?n cho b?nh nhan.

Thành c?ng c?a h? th?ng Da Vinci ?? m? ???ng cho vi?c áp d?ng robot trong h?u h?t các lo?i ph?u thu?t. Trong t??ng lai g?n, s? có thêm nhi?u lo?i robot ???c phát tri?n và s? d?ng trong các quy trình ph?u thu?t m?i, ?áp ?ng nhu c?u ch?m sóc s?c kh?e ngày càng cao. V?i t?c ?? phát tri?n này, ph?u thu?t robot s? s?m tr? thành tiêu chu?n cho h?u h?t các ca ph?u thu?t, giúp t?ng c??ng hi?u qu? ?i?u tr? và c?i thi?n ch?t l??ng cu?c s?ng cho b?nh nhan.

Nh?ng ??c ?i?m n?i b?t mà Robotic Surgery mang l?i:

• Chính xác cao: Robot có kh? n?ng th?c hi?n các chuy?n ??ng c?c k? chính xác, giúp gi?m thi?u t?n th??ng m? xung quanh và c?i thi?n k?t qu? ph?u thu?t.
• T?ng c??ng t?m nhìn: Các h? th?ng Robot th??ng ?i kèm v?i camera 3D và ?? phan gi?i cao, giúp bác s? ph?u thu?t có t?m nhìn r? ràng h?n v? khu v?c ph?u thu?t.
• ít xam l?n: Ph?u thu?t Robot th??ng ???c th?c hi?n qua các l? nh?, làm gi?m kích th??c c?a v?t m?, gi?m ?au sau ph?u thu?t và rút ng?n th?i gian h?i ph?c.
• Ki?m soát t?t h?n: Các bác s? ph?u thu?t có th? ?i?u khi?n các cánh tay Robot v?i ?? chính xác cao, giúp th?c hi?n các thao tác ph?c t?p mà tay ng??i khó có th? làm ???c.

Phan lo?i các Robot ph?u thu?t

Robot ph?u thu?t hi?n nay có th? phan thành b?n lo?i, m?i lo?i th? hi?n m?t cách ti?p c?n riêng ?? nang cao kh? n?ng thao tác và ?? chính xác c?a bác s?.

Robot ph?u thu?t ?i?u khi?n t? xa (Surgeon Waldo)

Các h? th?ng Robot nh? Trans Enterix Senhance, Da Vinci, Titan Sport và Cmr Versius s? chuy?n ??i các chuy?n ??ng c?a bác s? ph?u thu?t thành chuy?n ??ng c?a máy th?ng qua giao ti?p máy tính. H? th?ng này ho?t ??ng t? xa, bác s? s? ?i?u khi?n th?ng qua m?t bàn ?i?u khi?n. Lo?i Robot này l?y c?m h?ng t? truy?n ng?n khoa h?c vi?n t??ng "Waldo" c?a Robert A. Heinlein n?m 1942, n?i m?t nhà khoa h?c s? d?ng các thi?t b? t??ng t? trong s?n xu?t c?ng nghi?p. Nh?ng Robot này ???c t?o ra nh?m t?ng ?? chính xác, t?ng c??ng s?c m?nh và s?c b?n, c?ng nh? gi?m thi?u run tay cho bác s? ph?u thu?t

Robot phan ph?i n?ng l??ng (Energy Delivery Robots)

Robot nh? Accuray’s CyberKnife s? d?ng m?t ch??ng trình ?i?u tr? ???c l?p trình s?n ?? xác ??nh v? trí và h??ng b?n n?ng l??ng. Chúng t?p trung và tiêu di?t kh?i u t?i các v? trí c? th? bên trong c? th?.

Robot c?y ghép ch?nh hình và nha khoa (Orthopedic and Dental Implant Robots)

Các Robot này làm vi?c d?a trên b?n ?? k? thu?t s? c?a b?nh nhan, nó ho?t ??ng nh? m?t "h??ng d?n h? tr?" cho con ng??i. H? th?ng này ??m b?o r?ng các thao tác c?a con ng??i tuan th? theo k? ho?ch k? thu?t s? ?? ???c l?p ra trong giai ?o?n ti?n ph?u thu?t. Robot có kh? n?ng th?c hi?n chính xác các hành ??ng này, tránh nh?ng sai sót có th? d?n ??n k?t qu? ?i?u tr? kh?ng t?i ?u.

Robot c?m tay (motorized laparoscopic tools)

Robot c?m tay hay còn g?i là d?ng c? "n?i soi c? gi?i hóa” s? cung c?p s? linh ho?t h?n cho các d?ng c? n?i soi th?ng b?ng cách tích h?p ??ng c? và b? ?i?u khi?n vào tay c?m. ?i?u này giúp ??u ph?u thu?t có th? ho?t ??ng nh? kh?p c? tay, linh ho?t trong vi?c g?p góc và xoay, t??ng t? nh? máy Surgeon Waldo v?i chi phí và kích th??c nh? h?n. Lo?i d?ng c? này c?ng bao g?m các tính n?ng nh? ?èn n?i soi t? ??ng hóa qua gi?ng nói, s? d?ng Laser và theo d?i b?ng m?t, giúp bác s? ?i?u khi?n ?èn n?i soi mà kh?ng c?n tr? ly c?m ?èn trong quá trình ph?u thu?t.

B?n lo?i Robotic Surgery trên ?ang n?m b?t h?u h?t nh?ng c?ng ngh? hi?n ??i và ?ang ???c phát tri?n. Tuy nhiên, các th? h? Robot m?i s? c?n ???c c?i ti?n và nang c?p h?n ?? ?áp ?ng nhu c?u m? r?ng trong t??ng lai.

Ngày 25.5, B?nh vi?n Bình Dan ?ánh d?u ca ph?u thu?t b?ng k? thu?t n?i soi robot th? 2.000 sau 6 n?m r??i ?ng d?ng k? thu?t này.

Ca ph?u thu?t (PT) th? 2.000 c?ng kh?ng ??nh ngành ngo?i khoa ngày càng l?n m?nh, mang l?i giá tr? th??ng hi?u cao cho ngành y c? n??c nói chung và lan ra khu v?c ASEAN.

M?t n?m tr? l?i ?ay, 2 b?nh vi?n (BV) trên ??a bàn TPHCM là BV Ch? R?y và BV Bình Dan ?? tiên phong ??a vào s? d?ng h? th?ng robot hi?n ??i nh?t th? gi?i trong ph?u thu?t.

???c ví nh? cánh tay th? 3 c?a bác s? ph?u thu?t, vi?c ?ng d?ng robot ?? giúp ng??i b?nh ? Vi?t Nam ???c ?i?u tr? k? thu?t cao v?i chi phí ch? b?ng 1/10 so v?i ra n??c ngoài ph?u thu?t.

Theo PGS.TS.BS Nguy?n Tr??ng S?n, giám ??c B?nh vi?n Ch? R?y, b?nh vi?n s? tri?n khai ph?u thu?t n?i soi b?ng robot trong nhi?u chuyên khoa nh? ngo?i ti?t ni?u v?i ch? ??nh ?i?u tr? ung th? tuy?n ti?n li?t, ung th? th?n, ung th? bàng quang; ngo?i tiêu hoá v?i ung th? d? dày, ??i - tr?c tràng; ngo?i l?ng ng?c v?i ung th? ph?i, u trung th?t; ngo?i gan m?t tu? v?i c?t nang ?ng m?t ch?, ung th? gan.

Trong t??ng lai, b?nh vi?n còn tri?n khai ??ng b? ph?u thu?t robot ? chuyên khoa ch?n th??ng ch?nh hình, ngo?i tim m?ch v?i m? b?c c?u m?ch vành, thay van tim…

Theo PGS Tr??ng S?n, ph?u thu?t n?i soi robot là h? th?ng ph?u thu?t v?n hành t? xa d??i s? ?i?u khi?n c?a các bác s? m?t cách chính xác, linh ho?t, an toàn và mang l?i hi?u qu? ?i?u tr? t?t nh?t.

Ph?u thu?t robot phát tri?n v?i b?n cánh tay ph?u thu?t, ??u camera th?ng minh, góc ph?u thu?t r?ng 540 ??, hình ?nh 3D. V?i góc m? này, kh?ng cánh tay ng??i nào có th? th?c hi?n ???c, vi?c ph?u thu?t n?i soi b?ng robot có t? l? thành c?ng cao nh? có ?? phóng ??i l?n, ho?t ??ng cánh tay máy t? do trong ? b?ng, có th? thao tác ? nh?ng v? trí sau trong c? th?.

Bên c?nh ?ó, robot còn có kh? n?ng bóc tách kh?i u và khau n?i t? m?. Khi ???c ph?u thu?t b?ng robot, b?nh nhan có thêm c? h?i ???c rút ng?n th?i gian ?i?u tr? c?ng nh? gi?m chi phí n?m vi?n…