Το ?αρσενικ?? χρωμ?σωμα Υ εξελ?σσεται ταχ?τερα απ? το ?θηλυκ?? Χ, αποκ?λυψε ν?α μελ?τη
Iakovos Soussis MD. MSc. FRCOG
Consultant Obstetrician-Gynaecologist, Fertility and IVF Specialist at IASO Maternity Hospital, Founder IVF&Genetics
Το ?ανδρικ?? χρωμ?σωμα Υ στα πρωτε?οντα θηλαστικ?, συμπεριλαμβανομ?νων των ανθρ?πων εξελ?σσεται πολ? πιο γρ?γορα απ? το χρωμ?σωμα Χ, σ?μφωνα με ν?α ?ρευνα που ?γινε σε ?ξι ε?δη πρωτευ?ντων θηλαστικ?ν.
?
Για παρ?δειγμα, οι ?νθρωποι και οι χιμπατζ?δε? ?χουν κοιν? ?π?νω απ? το 98% του DNA του? σε ολ?κληρο το γονιδ?ωμα, αλλ? ?σον αφορ? στο χρωμ?σωμα Υ, οι ?νθρωποι ?χουν κοιν? μ?λι? το 14%-27% των αλληλουχι?ν του DNA με τo πιο κοντιν? εν ζω? συγγενικ? μα? ε?δο?.
?
Αυτ? η διαπ?στωση εξ?πληξε του? επιστ?μονε?, δεδομ?νου ?τι οι ?νθρωποι και οι χιμπατζ?δε? ?χωρ?στηκαν? μ?λι? πριν απ? 7 εκατομμ?ρια χρ?νια, ?να πολ? σ?ντομο χρονικ? δι?στημα στην εξ?λιξη.
?
"?ταν αναμεν?μενο το γονιδ?ωμ? μου να ε?ναι πολ? διαφορετικ? απ? αυτ? των βακτηρ?ων ? των εντ?μων, επειδ? ?χει περ?σει πολ? μεγ?λο χρονικ? δι?στημα, στο πλα?σιο τη? εξ?λιξη?. Αλλ? περ?μενα να ε?ναι αρκετ? ?μοιο με των ?λλων πρωτευ?ντων?, ε?πε ?να? εκ των ερευνητ?ν. ?
?
Οι ερευνητ?? δεν γνωρ?ζουν για ποι?ν ακριβ?? λ?γο το ?χρωμ?σωμα Υ εξελ?σσεται τ?σο γρ?γορα.
?
Υπ?ρχει μ?νο ?να αντ?γραφο του χρωμοσ?ματο? Υ σε κ?θε κ?τταρο. Στα πρωτε?οντα, τα θηλυκ? φ?ρουν δ?ο αντ?γραφα του χρωμοσ?ματο? Χ, εν? τα αρσενικ? φ?ρουν ?να χρωμ?σωμα Χ και ?να Υ. Το ?αρσενικ?? χρωμ?σωμα Υ πα?ζει σημαντικ?τατο ρ?λο στην παραγωγ? σπ?ρματο? και τη γονιμ?τητα.
?
Η ?παρξη μ?νο εν?? αντιγρ?φου του χρωμοσ?ματο? Υ σημα?νει ?τι ε?ν υπ?ρξουν αλλαγ??, δεν υπ?ρχει δε?τερο χρωμ?σωμα που να λειτουργε? ω? εφεδρικ?. Και ε?ναι πιθαν? να συμβο?ν αλλαγ??, που ονομ?ζονται μεταλλ?ξει?. ?
?
Το χρωμ?σωμα Υ ?σω? να ε?ναι τ?σο επιρρεπ?? σε αλλαγ?? επειδ? παρ?γει πολλ? σπερματοζω?ρια. Αυτ? απαιτε? πολλ?? αντιγραφ?? DNA και κ?θε φορ? που αντιγρ?φεται το DNA, υπ?ρχει πιθαν?τητα να υπ?ρξουν λ?θη.
?
Οι επιστ?μονε? ε?χαν αναλ?σει προηγουμ?νω? την αλληλουχ?α του γονιδι?ματο? των πρωτευ?ντων και για τι? 16 αντιπροσωπευτικ?? οικογ?νειε?.
?
Στη ν?α μελ?τη, οι επιστ?μονε? συν?κριναν τα φυλετικ? χρωμοσ?ματα των π?ντε κυρι?τερων ειδ?ν πιθ?κων χιμπατζ?δε?, μπον?μπο, γορ?λε? δυτικ?ν πεδι?δων και ουρακοτ?γκου? του Β?ρνεο και τη? Σουμ?τρα?, αλλ? και ?ναν ακ?μη μακριν? ?συγγεν?? του ανθρ?που τον σιαμ?νγκ (δενδρ?δη γ?ββωνα με μα?ρη γο?να).
?
Η ομ?δα μελ?τησε τα χρωμοσ?ματα με μ?α μ?θοδο που του? ?δωσε τη δυνατ?τητα να ταξινομ?σουν με ακρ?βεια επαναλαμβαν?μενα στοιχε?α, ?πω? τα προστατευτικ? “καπ?κια”, τα τελομερ? των χρωμοσωμ?των, τα οπο?α ?ταν δ?σκολο να μελετηθο?ν στο παρελθ?ν.
?
Με ?να εξελιγμ?νο λογισμικ? συν?κριναν τα αποτελ?σματα τη? αλληλουχ?α? και αποκ?λυψαν ποια μ?ρη του χρωμοσ?ματο? ε?χαν αλλ?ξει και ποια μ?ρη ε?χαν παραμε?νει ?δια.
?
Συν?κριναν επ?ση? τι? χρωμοσωμικ?? αλληλουχ?ε? Χ και Υ καθεν?? απ? τα ?ξι ε?δη με το ανθρ?πινο χρωμ?σωμα Χ και Υ.
?
Οι ερευνητ?? διαπ?στωσαν ?τι το “αρσενικ?” χρωμ?σωμα Υ ε?χε εξελιχθε? γρ?γορα. Ακ?μη και τα ε?δη του ?διου γ?νου? ?χουν πολ? διαφορετικ? χρωμοσ?ματα Υ μεταξ? του?. Για παρ?δειγμα, οι χιμπατζ?δε? και οι μπον?μπο αν και ?χουν διαχωριστε? μ?λι? πριν απ? 1-2 εκατομμ?ρια χρ?νια, ?χουν σημαντικ?τατη διαφορ? στο μ?κο? του χρωμοσ?ματο? Υ.
?
Σε ορισμ?νε? περιπτ?σει?, η διαφορ? μ?κου? -που προκαλε?ται απ? απ?λειε? χρωμοσωμ?των ? διπλασιασμο?? που συμβα?νουν κατ? την αντιγραφ? του DNA- ανερχ?ταν σε περ?που στι? μισ?? απ? τι? διαφορ?? που παρατ?ρησαν οι ερευνητ??. Για παρ?δειγμα, το χρωμ?σωμα Υ του ουρακοτ?γκου τη? Σουμ?τρα? ε?ναι διπλ?σιο απ? το χρωμ?σωμα Υ του γ?ββωνα.
?
Αντ?θετα, η μελ?τη διαπ?στωσε ?τι το χρωμ?σωμα Χ ε?χε σε διατηρηθε? σε μεγ?λο βαθμ? σε ?λα τα ε?δη πρωτευ?ντων, ?πω? ?ταν αναμεν?μενο, αφο? πα?ζει κρ?σιμο ρ?λο στην αναπαραγωγ?.
?
?να? λ?γο? για τον οπο?ο το Y φα?νεται ?τι ευδοκιμε? παρ? το υψηλ?τατο ποσοστ? μετ?λλαξη? ε?ναι ?τι σε ?λα τα ε?δη που μελετ?θηκαν, περι?χει τμ?ματα σημαντικ? επαναλαμβαν?μενου γενετικο? υλικο? (?πω? παλινδρομικ?? επαναλ?ψει?, ?που η αλληλουχ?α διαβ?ζεται το ?διο προ? τα εμπρ?? και προ? τα π?σω).
?
Μ?σα σε αυτ? τα τμ?ματα επαναλαμβαν?μενου DNA βρ?σκονται γον?δια. ?τσι, το επαναλαμβαν?μενο DNA μπορε? να προστατε?σει σημαντικ? γον?δια απ? λ?θη αντιγραφ??, αλλ? και να διατηρ?σει σημαντικ? βιολογικ? υλικ?.
?