Η ελικοειδ?? πορε?α στο Μουσε?ο Βυζαντινο? Πολιτισμο? Θεσσαλον?κη?

Author: Αναστασ?α Πεπ?

Απ? την π?λη τη? Λεωφ?ρου Στρατο? μπα?νει κανε?? στο Μουσε?ο μ?σα απ? τη μεγ?λη, ορθογ?νια, πλακ?στρωτη, εσωτερικ? Αυλ?, περιτριγυρισμ?νη απ? ?να υπ?στεγο περιστ?λιο που σε εισ?γει στην Κεντρικ? Ε?σοδο του Μουσε?ου ? στι? ποικ?λε? ?λλε?, κ?ριε? ? βοηθητικ??, λειτουργ?ε? του. Σε ορισμ?να σημε?α τη? Αυλ?? ο χ?ρο? κυλ? και μετασχηματ?ζεται?σαν υγρ?,?οδηγ?ντα? σε προ? τα ?ξω, προ? το?κοινωνικ? γ?γνεσθαι?και τον αστικ? ιστ? τη? π?λη?.

Υπ?ρχει ?να? εσωτερικ?? δι?δρομο? αν?δου με ελαφρ?? ρ?μπε? που ξεκιν? απ? την Κεντρικ? Ε?σοδο του Μουσε?ου, ανεβα?νει μ?χρι το υψηλ?τερο σημε?ο τ?? τελικ?? μεγ?λη? Α?θουσα? και κατεβα?νει απ?τομα μ?σα απ? το ανοιχτ? πατ?ρι τη? στο χωλ Εισ?δου. Θα?μασα αυτ? το πατ?ρι, π?? ο ελε?θερο? χ?ρο? του μπα?νει μ?σα στο ανοιχτ? κλιμακοστ?σιο καθ?δου και χ?νεται στον μεγ?λο εσωτερικ? χ?ρο το? χωλ Εισ?δου, καθ?? ενοποιε?ται με το μεγ?λο υπ?στεγο και το Α?θριο.?Αυτ? η ελευθερ?α ?κφραση? του χ?ρου, η ελευθερ?α του α?ρα που κινε?ται στο κεν? του χ?ρου, ε?ναι για μ?να η ?κφραση τη? αρχιτεκτονικ?? του Κυρι?κου Κρ?κου.?

Μ' αρ?σει η εξελικτικ? πορε?α αν?δου στο μουσε?ο, που διατρ?χει σφαιρικ? σαν ανοιχτ? σπε?ρα ?λο το κτ?ριο και μα? εμπν?ει το πνε?μα τ?? -μη γραμμικ??-?ιστορ?α? μα?! Σε ορισμ?να σημε?α τη? ε?ναι φωτειν?, αφο? φωτ?ζεται με υπ?στεγα απ? δ?ο μικρ?τερα Α?θρια, ?λλοτε ε?ναι μυστηρι?δη? δημιουργ?ντα? μα? την ?κπληξη στην ε?σοδο των Αιθουσ?ν.

Αντ?θετα οι Α?θουσε? ε?ναι κλειστ??, με χαμηλ? φωτισμ? απ? ψηλ?, με οριζ?ντιου? περσιδωτο?? φεγγ?τε? για συνθ?κε? ηλιοπροστασ?α?. ?κανα ?λη αυτ?ν τη διαδρομ? χωρ?? να ανατρ?χω σε λεπτομ?ρειε? στι? Α?θουσε?, λ?γω ?λλειψη? χρ?νου μου, εκτ?? απ? τι? δ?ο τελευτα?ε? α?θουσε?.?Αυτ? η εσωτερικ? εξελικτικ? πορε?α αν?δου του μουσε?ου, ω? βιωμ?νη εμπειρ?α εσωτερικ?? γν?ση?, μου φ?ρνει μια ψυχικ? αν?ταση!?Δεν ε?χα χρ?νο να αφοσιωθ? στα εκθ?ματα, τι? εικ?νε? τι? ε?χα ξαναδε?. ?λλωστε ε?μαι "εικονοκλ?στη?",?καλλιτ?χνη? τη??Αφα?ρεση?.?Ο καιρ?? υγρ??, μου θυμ?ζει το Λονδ?νο και μ' αρ?σει, με κινητοποιε?.

Ο ?διο? ο αρχιτ?κτων Κυρι?κο? Κρ?κο? γρ?φει: "Ο εσωτερικ?? αυτ?? 'δρ?μο?' που ανεβα?νει κ?θε φορ? ?να μ?τρο με τη βο?θεια των κεκλιμ?νων επιπ?δων, ενοποιε? του? εκθεσιακο?? χ?ρου?, αλλ? δ?νει και τη δυνατ?τητα τη? επιλογ??. Μπορε? κανε?? να επισκεφτε? την α?θουσα που ανταποκρ?νεται σε μια συγκεκριμ?νη περ?οδο τη? τ?χνη? του Βυζαντ?ου, χωρ?? να δει αναγκαστικ? τι? προηγο?μενε?. Η συνθετικ? σχ?ση πορε?α?-α?θουσα?, που επιτε?νεται με τη διαφορετικ? επεξεργασ?α των υλικ?ν, χαρακτηρ?ζει την ποι?τητα του εσωτερικο? χ?ρου του μουσε?ου."1

Απορ? ακ?μα π?? ?λυσε αρχιτεκτονικ? την ελικοειδ?-σπειροειδ? αυτ? κ?νηση σε ορθογ?νιο κ?νναβο, με τι? αντιθετικ?? εντ?σει? των Αιθουσ?ν του μουσε?ου! Κ?τι που μου θυμ?ζει τον χορ??τη? Martha Graham?στην αρχιτεκτονικ?, ?ναν χορ? που βασ?ζεται στην εσωτερικ? ?νταση και στη δ?ναμη του κ?ντρου του χορευτ?,?και ?ρχεται σε αντ?θεση με κ?θε συμβατικ? κ?νηση, εκφρ?ζοντα? δυναμικ??, λυρικ?? φ?ρμε?. Η εσωτερικ? ?νταση τη? εξελικτικ?? πορε?α? του μουσε?ου ?ρχεται σε δυναμικ? αντ?θεση με τι? Α?θουσε? και τι? ποικ?λε? λειτουργ?ε? του κτιριολογικο? προγρ?μματο? του κτιρ?ου, κερδ?ζοντα? σε λυρικ? εκφραστικ? δ?ναμη2.

Ορθοστ?τε? κατ? μ?κο? τη? πορε?α? στου? το?χου? των Αιθουσ?ν, απ? συμπαγ?? το?βλο στο χρ?μα του κ?κκινου πηλο?, ?πω? απ? το ?διο συμπαγ??, χειροπο?ητο το?βλο ε?ναι κατασκευασμ?να ?λα τα στοιχε?α πληρ?σεω? στι? επιφ?νειε? του κτιρ?ου, οριζ?ντιε? επιφ?νειε? απ? χοντρ?? διατομ?? λευκο? μαρμ?ρου σαν ?δεια ρ?φια, και απαλ??, υδαρε?? αποχρ?σει? του κ?κκινου στον κατακ?ρυφο σοβ?, δουλεμ?νε? σαν?"φρ?σκο",?μου θυμ?ζουν τα γν?ριμα, αγαπημ?να υλικ? του Κυρι?κου Κρ?κου. Δουλεμ?να στι??τρει? διαστ?σει? του χ?ρου,?διαχωρ?ζουν αρχιτεκτονικ? τι? ρ?μπε? απ? τι? Α?θουσε?. Τερ?στια υαλοστ?σια απ? μορφοσ?δηρο σε σκο?ρο χρ?μα ενοποιο?ν τον εσωτερικ? χ?ρο τη? πορε?α? στα σημε?α που ανο?γονται προ? του? ημιυπα?θριου? χ?ρου? ? τα Α?θρια, τον?ζοντα? τι? αρχ?? του μοντερνισμο? στην αρχιτεκτονικ? του κτιρ?ου. Ο σκελετ?? του μπετ?ν αρμ? εμφαν?? παντο?, μ?σα και ?ξω στο κτ?ριο, στα υποστυλ?ματα, στα δοκ?ρια, στι? οροφ??.

Παρατηρ? την αντ?θεση αν?μεσα στον πλο?το των υλικ?ν του μουσε?ου και στα λιτ? εκθ?ματα, εκφρασμ?να με πενιχρ? μ?σα, με την εσωτερικ?τητα του βυζαντινο? πολιτισμο?. Το γυαλισμ?νο μ?ρμαρο στα δ?πεδα, σε μια εποχ? οικονομικ?? κρ?ση? και μνημον?ων του 2019, με ενοχλε?. Αν κατασκευαζ?ταν σ?μερα το μουσε?ο, αναλογ?ζομαι, ο αρχιτ?κτονα? θα ε?χε χρησιμοποι?σει ?να απλ? χρωματιστ?, βιομηχανικ? δ?πεδο, ?πω? χρησιμοπο?ησε με λιτ?τητα τα τερ?στια κουφ?ματ? του απ? μορφοσ?δηρο.

Η?σ?γχρονη αρχιτεκτονικ? του Κυρι?κου Κρ?κου στι? αρχ?? του μοντερνισμο?, αναδεικν?ει την εν?τητα τη? αρχιτεκτονικ?? φ?ρμα? με λυρισμ? και επιμ?νει στην εν?ργεια και στην υπ?ρβαση του χ?ρου, στα δ?ο ιδια?τερα αυτ? στοιχε?α του ελληνικο? πνε?ματο?. Κατασκευασμ?νο το 1993, το Μουσε?ο Βυζαντινο? Πολιτισμο? με τον πλο?το του σε μεταφ?ρει στη χρυσ? εποχ? υλοπο?ηση? των δημ?σιων κτιρ?ων, πριν την οικονομικ? κρ?ση του 2009. Θαυμ?ζω, επ?ση?, εκτ?? απ? τη δουλει? το? αρχιτ?κτονα, τη δουλει? του κατασκευαστ? εργολ?βου, αρχιτ?κτονα μηχανικο? Γ.Ι. Γεωργι?δη, ο οπο?ο? κατασκε?ασε το μουσε?ο, υλοπο?ησε τα σχ?δια εφαρμογ?? και δο?λεψε τα υλικ? στο πνε?μα του αρχιτ?κτονα, εμπνευσμ?νο? απ? τι? συνεχε?? επισκ?ψει? του Κυρι?κου Κρ?κου στο εργοτ?ξιο, διορισμ?νο? -ευτυχ??- απ? το ΥΠ.ΠΟ. ω? Τεχνικ?? Σ?μβουλο? τη? επ?βλεψη?3.

Η μελ?τη του γραφε?ου του Κυρι?κου Κρ?κου ε?χε κερδ?σει το Α' Βραβε?ο στον Πανελλ?νιο Αρχιτεκτονικ? Διαγωνισμ? το 1977.?Η εντολ? για τον τελικ? σχεδιασμ? του ?ργου δ?θηκε 7 χρ?νια αργ?τερα (1984), και 5 χρ?νια μετ?, το 1989, ?ρχισε η κατασκευ? του (1989-93). Ο χρ?νο? αυτ??, συμβατ?? με την ελληνικ? πραγματικ?τητα των δημοσ?ων ?ργων, ?ταν υπερβολικ? μεγ?λο?, απ?στευτα μακρ?? για τον ?διο τον αρχιτ?κτονα. Το 1996 το σημαντικ? αυτ? ?ργο, μαζ? με το συνολικ? ?ργο του Κυρι?κου Κρ?κου, εκπροσ?πησε την Ελλ?δα στην 6η Διεθν? Μπιεν?λλε Βενετ?α?, αν και δεν δ?θηκε ιδια?τερη δημοσι?τητα στην επιλογ? αυτ? στη χ?ρα μα?. Δ?ο χρ?νια αργ?τερα, το 1998, ο κ. Κρ?κο? θα φ?γει πρ?ωρα απ? τη ζω?, αφ?νοντ?? μα? π?σω του ?να κεν? και ?να ?ργο τερ?στια? πνευματικ?τητα?.?

?σε? φορ?? κι αν επισκ?πτομαι το μουσε?ο, η εξωτερικ? εξελικτικ? πορε?α κ?νηση?, η συν?πεια και η συν?χεια των αρχιτεκτονικ?ν στοιχε?ων του, ο λυρισμ?? και η αυθεντικ?τητα τη? ποιητικ?? τ?? αρχιτεκτονικ?? του Κυρι?κου Κρ?κου με εκπλ?σσουν! Οι αδυναμ?ε? και οι εσωστρ?φειε? τη? προσωπικ?τητ?? του, ?πω? αποτυπ?νονται σε σχολαστικ?? λεπτομ?ρειε? στοιχε?ων, δεν με ενοχλο?ν.

?χουν και οι αρχιτ?κτονε? τι? εμμον?? του?(!),?σκ?φτομαι.

Σ' ευχαριστ? για αυτ?ν την εμπειρ?α τη? αν?ταση?, Κυρι?κο!...

Θεσσαλον?κη 6 Απρ?λη 2019.

1?ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 23/1989 σελ.123 "Κ. Κρ?κο? -Βυζαντιν? Μουσε?ο Θεσσαλον?κη?".?Υπ?ρχουν δημοσιευμ?νε? κατ?ψει? και τομ?? τη? μελ?τη?, για να δει κανε?? την πορε?α με την εναλλαγ? Αιθρ?ων, υποστ?γων και κλειστ?ν χ?ρων.

2?"Βλ?μμα στην ?λη - Το Μουσε?ο Βυζαντινο? Πολιτισμο? στην Θεσσαλον?κη - Στη μν?μη Κυρι?κου Κρ?κου", Επιμ?λεια ?κδοση Γι?ργο? Σημαιοφορ?δη?,?Untimely Books, 1998.?Εδ? ξαναβρ?σκω σε λ?γε? γραμμ?? τα λ?για του ?διου του Κυρι?κου Κρ?κου: "?θελα ?ναν χ?ρο που η κ?νηση μ?σα σ' αυτ?ν να δ?νει ?να α?σθημα ελευθερ?α?, ανακιν?ντα? τι? αισθ?σει? κι ?που το ?κθεμα θα ?ταν η ?κπληξη μ?σα στην κ?νηση."

3?"Κυρι?κο? Κρ?κο?, Σ?μο? 1941 - Αθ?να 1998. Ανθολ?γηση κειμ?νων για το ?ργο του, ?κδοση για την Εβδομ?δα Αρχιτεκτονικ??" 2008.?Ο κατασκευαστ?? Γι?ργο? Ι. Γεωργι?δη?, στην εκδ?λωση των εγκαιν?ων τη? ?κθεση? την 10η Ιο?λη 1998, ?ναν μ?να μετ? τον θ?νατ? του (13 Ιουν?ου 1998) ει? μν?μην του Κ. Κρ?κου, ε?πε: "Απ? τι? πρ?τε? κι ?λα? επισκ?ψει? του Κυρι?κου Κρ?κου στο ?ργο με τη ν?α ιδι?τητα (ω? Τεχνικ?? Σ?μβουλο? τη? επ?βλεψη?), οι απλο? τεχν?τε?, οι μαστ?ροι και οι μηχανικο? εφαρμογ?? συνεργ?τε? μου αντιληφθ?καμε ?τι επρ?κειτο να ζ?σουμε κ?τι ξεχωριστ?, να συμμετ?σχουμε σε μια δημιουργικ? διαδικασ?α υλοπο?ηση? εν?? σημαντικο? αρχιτεκτονικο? ?ργου. Στ?σαμε αυτ? και ακο?γαμε. Με το που ?μπαινε στο εργοτ?ξιο πρ?σεχε τον τρ?πο δουλει??, ρωτο?σε το γιατ?, συζητο?σε με του? τεχν?τε?, εξ?ταζε φυσιογνωμ?ε? και πρ?γματα. Κι ?ταν γιν?ταν κ?τι καλ?, ?στραφτε το βλ?μμα του!"

Φωτογραφ?ε?, Αναστασ?α Πεπ?: Εικ?να 01, Φεβρου?ριο? 1997. Εικ?να 02, Απρ?λιο? 2019